نیروهای داعش به جنگ برای تحت کنترل قرار دادن کوبانی، شهر تحت محاصره کردنشین کوبانی در مرز سوریه و ترکیه، ادامه می‌دهند و اکنون تأثیرات این درگیری در درون ترکیه احساس می‌شود.آمبرین زمان، خبرنگاری که مورد توهین رییس‌جمهور ترکیه واقع شده بود، در سایت خبری المانیتور، در گزارشی درباره رویکرد دولت ترکیه در قبال داعش و کوبانی نوشته است:
هزاران کرد در اعتراض به انفعال دولت ترکیه در قبال پیشرفت‌های غیرقابل توقف گروه داعش، به خیابان‌های سراسر کشور آمدند. در شهرهای مختلف دهها نفر بر اثر حمله نیروهای امنیتی به معترضان جان باختند.این اتفاق‌ها این پیش‌بینی را پررنگ می‌کند که اگر کوبانی سقوط کند، خشونت سراسر کشور را فراخواهد گرفت .
سقوط کوبانی برای امید استقلال کردها یک شکست بزرگ و برای اهداف سیاسی ترکیه یک پیروزی خواهد بود.هیچکدام از این اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی نیستند. بسیاری از کردها بر این باور خود که دولت ترکیه به یورش داعشی‌ها به کوبانی کمک می‌کند، ادامه می‌دهند.
جمال بایک، یکی از فرماندهان (پ‌ک‌ک) این ادعا را در مصاحبه‌ای مطرح کرد. عبدالله اوجالان، رهبر حزب پ‌ک‌ک در زندان نیز تهدید کرده است اگر قتل‌عامی در کوبانی تحت محاصره رخ دهد مذاکرات صلح با دولت آنکارا لغو می‌شود اما دولت ترکیه حمایت از داعش را تکذیب می‌کند .
با این حال، دولت ترکیه برای کمک به کوبانی اقدامی نمی‌کند. این انفعال این سئوال را ایجاد می‌کند، آیا ترکیه کردها را تهدیدی بزرگتر از داعش می‌داند؟ داعشی که با گذشتن از کوبانی از سومین مرز خود عبور می‌کند.
به نظر رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، داعش و پ‌ک‌ک به یک اندازه خطرناکند. او به خبرنگاران گفته بود: اشتباه است که ما این دو را متفاوت بپنداریم. ما باید با هر دوی آنها مواجه شویم. این اظهارات اردوغان، کلید فهم سیاست ترکیه در قبال کوبانی است.
انفعال ترکیه در قبال کوبانی روند صلح را تضعیف می‌کند. امید اردوغان برای به دست آوردن حمایت کردها به منظور اصلاح قانون اساسی که منجر به افزایش قدرت ریاست‌جمهوری او می‌شود به دوستی با کردها بستگی دارد. همچنین شکست آتش‌بس ۱۸ ماهه پ‌ک‌ک احتمالا شانس حزب عدالت و توسعه حاکم را در سراسر کشور برای انتخابات پارلمانی که برای ژوئن برنامه‌ریزی شده است، به خطر می‌اندازد. اما به نظر می‌رسد که هیچکدام از این اتفاقات دولت آنکارا را نگران نمی‌کند. این عدم نگرانی به این دلیل است که اردوغان و مریدان او در حزب متبوعش به کوبانی بیشتر به چشم یک فرصت می‌نگرند تا یک تهدید.
این فرصت با تلاش دولت برای نجات برادران کرد ترکیه در سوریه و ربودن قلب و فکر آنها ایجاد می‌شود. در عوض اردوغان تصمیم گرفته تا از سقوط قریب‌الوقوع کوبانی برای به دست آوردن بیشترین امتیاز از رهبران کردها سوءاستفاده کند. این مسئله با دیدار محرمانه هفته گذشته در آنکارا بین صالح مسلم، رئیس حزب اتحاد دموکراتیک کردهای سوریه و مقامات ارشد ترکیه از وزارت خارجه و آژانس اطلاعات ملی نمایان شد.
گزارش شده که مسلم از مقامات آنکارا خواسته تا اجازه دهند سلاح و مهمتر از آن سلاح‌های ضدتانک از طریق مرز «مرشد پینار» به کوبانی فرستاده شود تا جنگجویان «واحدهای حفاظت مردمی کرد سوریه» حملات داعش را دفع کنند. اما ترکیه مدعی شده تنها اگر حزب اتحاد دموکراتیک تمامی روابطش را با دولت سوریه متوقف کند، به شورشیان بپیوندد، دولت‌های محلی که کوبانی را اداره می‌کنند منحل کند و قدرتش را با رقبای احزاب کرد سوریه تقسیم کند و از پ‌ک‌ک جدا شود، این اجازه را خواهد داد .
به نظر می‌رسد «مسلم» نوع خشونت‌آمیز اتفاقی که روی داده را ارائه داده است؛ او در مصاحبه با الجزیره گفت: توافق با ترکیه در برخی مسائل حاصل شد. اما در مصاحبه با بی‌بی‌سی اظهار داشت: ترکیه به وعده‌هایش عمل نمی‌کند. او تاکنون به درخواست‌های پی در پی المانیتور برای گفتگو در این باره پاسخ نداده است.
به هر حال، تصور اینکه مسلم تسلیم خواسته‌های ترکیه شده یا حتی اینکه اجازه این کار را داشته باشد، بسیار سخت است، چراکه اوجالان و رهبری پ‌ک‌ک در کوه‌های قندیل تصمیم نهایی را خواهند گرفت.
با این حال ترکیه به بیش از ۱۰۰ هزار آواره کوبانی پناهگاه داده و اجازه داده تا جنگجویان زخمی واحدهای حمایت مردمی کرد سوریه در بیمارستان‌های ترکیه درمان شوند. اما احتمالاً ترکیه از سقوط کوبانی خرسند می‌شود؛ کوبانی نماد مقاومت کردها بوده است.
این شهر از اوجالان زمانی که در سوریه مورد حمایت حافظ اسد، رئیس‌جمهور وقت سوریه بود، میزبانی کرد. کوبانی همچنین اهمیت استراتژیک بسیار دارد؛ چرا که در میان نوار غیرقابل نفوذ شهرهای تحت کنترل کردها و روستاهای کرد در شرق که مجموعاً با نام «جزیره» شناخته می‌شوند و شهر «عفرین» در جنوب شرقی، قرار گرفته است. کردها مدت زیادی است که می‌خواهند این سه نقطه را با بیرون راندن داعش و سایر شورشیان سوری از مناطقی که آنها را از هم جدا می‌کنند، به هم مرتبط کنند .چشم‌انداز یک نهاد کرد که توسط پ‌ک‌ک اداره شود به ویژه فراتر از تحمل ژنرال‌های ترکیه است.
سقوط کوبانی یک شکست تحقیرآمیز برای پ‌ک‌ک خواهد بود و حمایت از آن را در بین کردهای سوریه کاهش می‌دهد. این حادثه همچنین مسلم و حزب اتحاد دموکراتیک را مجبور می‌کند تا با مسعود بارزانی، رئیس دولت منطقه‌ای کردستان عراق که ادعا می‌کند «رهبر واقعی» تمامی کردهاست، مصالحه کنند. با وجود این بازرانی در دفاع از کوبانی صحبت و هنوز ترکیه را به دلیل مواضعش سرزنش می‌کند.
در همین حال، تهدید پ‌ک‌ک برای از سرگیری جنگ، اتفاق بزرگی برای ترکیه است. آرون استین، تحلیلگر مسائل امنیتی در این باره به المانیتور گفت: دولت ترکیه بر روی این حقیقت حساب کرده که پ‌ک‌ک زمانی که در حال جنگ با داعش در عراق و سوریه است، نمی‌تواند جنگ دومی را علیه ترکیه راه بیندازد.
نه فقط این، بلکه اوجالان با این اتفاق خودش را به دلیل کنار گذاشته شدن از سیاست محکوم می‌کند و باقی روزهایش را در حال زوال در زندان خواهد گذراند. مهم نیست که چقدر تلخ خواهد بود اما کوبانی دارویی است که کردها مجبور می‌شوند آن را ببلعند. اوجالان مجبور به ادامه مذاکرات صلح می‌شود، حزب دموکراسی حامی مردم کرد به فعالیتش ادامه می‌دهد و پ‌ک‌ک باید آتش‌بس خود را نگه دارد. به هر حال، این چیزی است که به نظر می‌رسد تفکرات آنکارا است.اما این اهداف و تفکرات در قبال سقوط کوبانی مملو از خطر است .
نسل جدید کردها، همان‌طور که بایک هشدار داد، بسیار افراطی‌تر از پیش است به حدی که حتی پ‌ک‌ک به سختی آنها را کنترل می‌کند. اگر اوجالان تسلیم ترکیه شود، کنترل بر این نسل جدید را نیز از دست خواهد داد.
این همان ترسی است که ترکیه را در سال ۲۰۱۲ به مذاکره صلح با اوجالان کشاند با این امید که او آرمان‌های کردهای سوریه را تحت نظر خواهد داشت. به نظر می‌رسد این برنامه شکست خورده است.
آرزو ایاز، پژوهشگر امور کردها در دانشگاه آنکارا یادآور شد: روند صلح به خاطر کردهای سوریه آغاز شد و به نتیجه رسیدن آن هم به خاطر آنها خواهد بود.
محاصره کوبانی و هزینه های سیاسی آن برای ترکیه
پیوستگی مساله کردها در سوریه و ترکیه نشان می دهد که هرگونه سوءمحاسبه ای در مساله کردها در سوریه می تواند دارای پیامدهای سیاسی-اجتماعی در داخل ترکیه برای دولتمردان ترک باشد. شیوه ساماندهی حملات داعش مبتنی بر حمله متمرکز بر یک منطقه و افزایش فشار بر آن تا مرحله اشغال (با استفاده از حملات سنگین و ایجاد فضای رعب و وحشت)، تاکنون موفقیت هایی را برای این گروه تروریستی به همراه داشته است. نقطه اوج استفاده از این شیوه را در حمله به شهر «سنجار» از شهرهای کردنشین عراق، شاهد بودیم. به دنبال آن، داعش در دیگر مناطق نیز از همین شیوه بهره برده و توانست بخش هایی از خاک عراق در مناطق کردنشین و بخش هایی از سوریه را در مناطق «دیرالزور» به تصرف خود در آورد.
آنچه تاکنون در موفقیت داعش برای اشغال مناطق تحت کنترل خود تاثیر بالایی داشته است، گرفتن چراغ سبز از سوی برخی کشورهای
منطقه ای و بین المللی از راه نبود رویارویی در برابر جنایات این گروه تروریستی است. البته این جدای از کمک های مالی و تسلیحاتی برخی کشورها و همچنین کمک هایی است که برخی کشورهای همسایه عراق و سوریه برای پیوستن نیروهای تازه به این گروه می کنند.تاکنون حضور داعش در عراق و سوریه به سود کشورهایی بوده است که اکنون در گروهی تحت عنوان «ائتلاف
بین المللی علیه داعش» گرد هم
آمده اند. ایجاد فضای خلاء امنیتی که داعش در برخی مناطق عراق و سوریه ایجاد کرده فضای مناسبی برای گروه های مورد تایید برخی کشورهای ائتلاف به وجود آورده است تا از فضای موجود در جهت اهداف خود بهره برداری کنند. همچنین، وجود داعش فرصتی برای این کشورها به منظور پیگیری اهداف جاه طلبانه خود در عراق و سوریه مهیا کرده است. اما پیوستگی پدیده های سیاسی-اجتماعی در سطوح داخلی و منطقه ای موجب سرایت بحرانی خارجی به داخل کشور می شود. به نظر می رسد پدیده کردهای کوبانی و حملات داعش به آن ها و سکوت ائتلاف بین المللی چنین تاثیری بر جامعه کردنشین ترکیه داشته و به تظاهرات مردم در شهرهای کردنشین منجر شده است.
ترکیه که از زمان گسترش فعالیت های داعش در سوریه تلاش داشته است در جهت اهداف
منطقه ای خود از این فرصت بهره لازم را ببرد، با وجود لفاظی های سیاسی تاکنون اقدامی عملی برای رویارویی با حملات داعش به کوبانی انجام نداده است.
شواهد نشان می دهد آنچه برای مقام های ترک اهمیت دارد، استفاده منفعت محور از بحران های پیش آمده در سوریه به بهترین شکل ممکن است؛ چرا که ترک ها تلاش دارند با استفاده از داعش، توان نظامی و انسانی کردهای «پ.ک.ک» را تضعیف و همزمان، به بهانه رویارویی با خطر داعش، آمریکا را به حملات گسترده علیه مواضع ارتش سوریه متقاعد کنند.
این مساله را می توان از گفتگوی «احمد داوود اوغلو» نخست وزیر ترکیه، با «کریستین امانپور» روزنامه نگار آمریکایی، به خوبی مشاهده کرد. در این مصاحبه داوود اوغلو به صراحت اعلام کرده است که حملات به مواضع داعش در کوبانی نیاز به راهبردی جامع در کل سوریه دارد که هدفش مبارزه با دولت این کشور باشد.اما
اعتراض های کردهای ترکیه نشان داد که چنین سیاست هایی نمی تواند بدون پیامد داخلی باشد. معترضان کرد معتقدند دولتمردان ترک نگاهی ابزاری به کردها دارند و شواهد نشان می دهد در برخورد با کردها از استانداردهای دوگانه استفاده
می کنند. حملات ویرانگر داعش به شهر کوبانی در مرزهای ترکیه و سکوت دولت این کشور و جلوگیری آن از عبور برخی جنگجویان کرد برای حضور در سوریه موجی از خشم را در میان کردهای ترکیه نسبت به سیاست های دولت این کشور به وجود آورده است.
اعتراض هایی که در شهرهای کردنشین و برخی شهرهای بزرگ ترکیه از جمله استانبول در پشتیبانی از کردهای محاصره شده کوبانی شکل گرفته است، نشان داد روندی که ترکیه در سال های گذشته برای پیشبرد گفتگوها با کردها در پیش گرفته است می تواند در پی
سیاست های منطقه ای ترکیه با شکست روبرو شود. در این زمینه، «عبدالله اوجالان» مدتی پیش اعلام کرد اگر ترکیه گامی اساسی در پشتیبانی از کردهای محاصره شده کوبانی بر ندارد روند گفتگوهای صلح متوقف خواهد شد. «مسعود بازرانی» رییس اقلیم خودمختار کردستان عراق، نیز در درخواستی جداگانه خواستار اقدام فوری ترکیه در پشتیبانی از کردهای سوریه شد.موج تظاهرات کردهای ترکیه در شهرهای کردنشین و موضع گیری رهبران سیاسی کرد در قبال رفتارهای دوگانه ترکیه نشان می دهد که این مساله می تواند
هزینه های سیاسی زیادی برای اردوغان به دنبال داشته باشد.
تداوم این اوضاع گفتگوهای صلح با کردها را با مشکل روبرو
می کند و این امر پیامدهای زیادی برای دولت «رجب طیب اردوغان» رییس جمهوری ترکیه، به دنبال خواهد داشت.
از یک سو، شکست گفتگوهای صلح می تواند دور تازه ای از درگیری ها بین ۲ طرف را در فضای متشنج کنونی در خاورمیانه ایجاد کند و از سوی دیگر، فشارهای سیاسی اتحادیه اروپا به دولت مرکزی ترکیه را افزایش دهد و روند پیوستن این کشور به اتحادیه اروپا را با چالش روبرو کند.
چالش های گفته شده این سوال را ایجاد می کند که آیا سیاست کنونی دولتمردان ترک در قبال تحولات منطقه ارزش هزینه های پیش رو را برای آن ها دارد؟ در کنار این مساله، سیاست های منطقه ای ترکیه با مخالفت های شدید عربستان و مصر و تلاش این کشور برای یافتن جا پای محکمی در جهان عرب با سد عربستان روبروست.
