انتخابات ترکیه و درگیری با پ‌ک‌ک

در شرایطی که کمتر از یک هفته به برگزاری انتخابات سراسری ترکیه، زمان باقی مانده است، شاخه نظامی پ.ک.ک در مناطق شرق و جنوب شرقی ترکیه همچنان در حال درگیری با پلیس و ژاندارمری و حمله به پاسگاه‌هاست و نیروی هوایی این کشور نیز در سطوح گسترده و عمیق، به مواضع پ.ک.ک در اقلیم کردستان عراق و مناطق هم مرز با عراق حمله می‌کند.

کوردپاریز/ آمارهایی که تاکنون از سوی نهادهای رسانه‌ای پ.ک.ک مورد تایید قرار نگرفته و تنها مرجع اعلام آنها ستاد فرماندهی کل نیروهای مسلح ترکیه است، حکایت از این دارد که پ.ک.ک از سه ماه گذشته تاکنون، بیش از یک هزار و ۴۰۰ نفر از نیروهای خود را از دست داده و به نظر می‌رسد، با توجه به این که شمار کل افراد شاخه نظامی پ.ک.ک تنها به پنج هزار نفر می‌رسد، چنین تلفاتی، اثری جدی بر میزان قدرت عملیاتی این حزب گذاشته باشد.

از دیگر سو، با فرا رسیدن فصل سرما، نیروهای شاخه نظامی پ.ک.ک در مناطق مختلف کوهستانی ترکیه و اقلیم کردستان عراق، در شرایط سخت و دشواری به سر می‌برند و علاوه بر آن که قابلیت تحرکات عملیاتی خود را از دست می‌دهند، از نظر تامین آذوقه و مهمات نیز در تنگنا قرار گرفته‌اند. استفاده گسترده نیروی هوایی ترکیه از هواپیماهای بدون سرنشین و نیز به کارگیری ماهواره و همچنین بمباران‌های گسترده، کار را برای پ.ک.ک سخت کرده و شاید در چند سال گذشته، نیروهای شاخه نظامی پ.ک.ک، تا این اندازه، در شرایط سخت، به سر نبرده‌اند. 

اگر چه این تلفات سنگین، تا حد زیادی ادامه کار را برای پ.ک.ک سخت کرده، اما چنین چیزی به معنی به دست آوردن یک پیروزی ارزشمند و ماندگار برای دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه نیست. چرا که در چهار دهه گذشته، پ.ک.ک بارها تا مرز ضعف شدید پیش رفته و درست در شرایطی که خیال آنکارا از بابت خطرات آن آسوده شده، به یکباره معادلات تغییر یافته و تهدیدات در اشکال و قالب‌های دیگر، بروز کرده‌اند.

همچنین باید به این موضوع مهم توجه داشته باشیم که حزب عدالت و توسعه برای ادامه حیات سیاسی و اجتماعی خود، به شدت به حمایت کردها نیازمند است و نه تنها ناچار است با کسب آرای کردهای محافظه کار جنوب، جنوب شرقی و استانبول، قدرت خود را حفظ کند، بلکه در اقلیم کردستان عراق نیز در حوزه‌های اقتصاد و تامین انرژی و نیز در مناطق کردنشین شمال سوریه و در حوزه امنیت مرزی، به رضایت نسبی کردها نیاز دارد و نمی‌تواند با خاطری آسوده، به این حملات گسترده ادامه دهد و نگران عواقب و پیامدهای آن نباشد.

درگیری‌ها و بمباران‌های اخیر، عملاً مذاکرات صلح را متوقف کرد و در شرایط کنونی، نه دولت و نه پ.ک.ک، هیچ کدام، سخنی از پایان جنگ به میان نمی‌آورند و دست کم در ظاهر، گفت‌وگو با اوجالان نیز در دستور کار دولت قرار ندارد. با این حال، تجربه نشان داده که آنکارا ناچار است در هر حال، به مذاکره بازگردد و شاید یکی از دلایل توجیهی حملات گسترده و عمیق فعلی، آن است که در دور بعدی مذاکرات، تیم مذاکره کننده دولت، با دست بالا، کارت‌های مهمتر و امتیازات بیشتر، بر سر میز گفت‌وگو بنشیند.

در این شرایط حساس نظامی و دفاعی، پ.ک.ک برای ادامه حیات در اقلیم کردستان عراق نیز با تنگناهای زیادی روبرو است، با این حال، این حزب دموکراتیک خلق‌ها (HDP) است که از هر نظر، در محدودیت به سر می‌برد و برای رسیدن به مقاصد سیاسی و اجتماعی خود، با موانع بزرگی روبرو شده است.

از اواخر سال ۲۰۱۲ طولانی‌ترین دور مذاکرات صلح بین ترکیه و پ.ک.ک آغاز شد، اما پس از انتخابات هفتم ژوئن، فضا، یک بار دیگر به سوی درگیری رفت و هم اکنون فضای سیاسی و حزبی پرتنشی در ترکیه به وجود آمده است.

با آن که حزب دموکراتیک خلق‌ها به عنوان نهاد اقماری پ.ک.ک، ۸۰ کرسی از ۵۵۰ کرسی مجلس را در انتخابات اخیر به دست آورد، اما ظاهراً سران پ.ک.ک در کوهستان قندیل، به چیزی غیر از به دست آوردن حق خودگردانی رضایت نمی‌دهند و حاضر نیستند سرنوشت پرونده کردها را به دست نمایندگان قانونی مردم بسپارند و ترجیح می‌دهند ابتکار عمل را در دست خود نگهدارند. اما شواهد نشان می‌دهد که بسترهای سیاسی، حقوقی و حتی اجتماعی لازم برای ایجاد نهادهای خودگردانی سیاسی منطقه‌ای در کردستان ترکیه وجود ندارد و نه تنها حزب حاکم و احزاب مخالف به چنین چیزی رضایت نمی‌دهند و جامعه ترکیه نیز با آن مخالف است، بلکه خود کردها هم استقبال چندانی از این موضوع نمی‌کنند و حاضر نیستند برای رسیدن به چنین الگوی مبهمی، بیش از این هزینه کنند.

آنچه از فحوای کلام صلاح‌الدین دمیرتاش و دیگر سیاستمداران کُرد وابسته به پ.ک.ک برداشت می‌شود، این است که در الگوی خودگردان مورد نظر پ.ک.ک و نهادهای اقماری آن، شاگردان اوجالان به دنبال آن هستند که نه تنها در

حوزه‌هایی همچون کشاورزی، انرژی، توریسم، مدیریت حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی ابتکار عمل را در دست بگیرند، بلکه در حوزه حساس دفاعی و انتظامی نیز چنین درخواست و مقصودی دارند و می‌خواهند کنترل نظامی و انتظامی مناطق کردنشین ترکیه به خود آنها سپرده شود و چنین چیزی، قاطعانه از سوی آنکارا رد می‌شود و اتحادیه اروپا نیز، بر آن مهر تایید نمی‌زند.

شواهد موجود نشان می‌دهد که پ.ک.ک در ماه‌های اخیر در جنگ چریکی و حمله به مراکز نظامی و انتظامی، بسیار ضعیف عمل کرده و بر حوزه‌های عملیاتی پر مخاطره و کم اثری همچون بمبگذاری‌های جاده‌ای و حمله به کاروان‌های کوچک نظامیان حساب باز کرده و در بمباران‌ها نیز تلفات بالایی داشته است.

بنابراین به جرأت می‌توان گفت که پ.ک.ک در این درگیری‌ها، ابتکار عمل را از دست داده و عملاً کاری کرده که هم سران پ.ک.ک و هم سران حزب دموکراتیک خلق‌ها در مذاکرات صلح، مورد خطاب سران حکومت قرار نگیرند و از بازی اخراج شوند. لذا تنها حوزه‌ای که فعلاً می‌تواند تضمین کننده بقای پ.ک.ک و تقویت کننده قدرت نظامی و سیاسی این حزب باشد، تداوم قدرت نهادهای اقماری آن همچون حزب اتحاد دموکراتیک کردهای سوریه (PYD) و شاخه نظامی آن یعنی واحدهای دفاع از خلق (YPG) است که در شمال سوریه در بازی با آمریکا و دیگران، به بازیگرانی جدی بدل شده‌اند.