چالش ها در مرز سوریه و ترکیه روز سه شنبه ۲۴ نوامبر و با ساقط شدن یک هواپیمای روسیه توسط نیروی هوایی ترکیه وارد مرحله جدیدی شد. تقریبا سه سال و نیم پیش از این بود که پدافند هوایی سوریه، یک جنگنده ترکیه را ساقط کرد، دو ماه پیش با شروع حملات روسیه در سوریه، هواپیماهای روسیه و ترکیه تا آستانه درگیری با یکدیگر پیش رفتند و اکنون با ساقط شدن هواپیمای روسیه در حمله جنگنده های ترکیه، هیچ تضمینی وجود ندارد که حوادثی از این دست تکرار نشود.
کودرپاریز/ در میان واکنش های مختلف به این حادثه، سخنان زیگمار گابریل معاون صدر اعظم آلمان جالب است که ترکیه را بازیگر غیر قابل پیش بینی جدید منطقه نامیده است. از سوی دیگر سوال مهم این است که روسیه در مقابل این بازیگر غیر قابل پیش بینی چه واکنشی نشان خواهد داد؟
مارک گالئوتی استاد دانشگاه نیویورک مانند بسیاری دیگر از تحلیل گران غربی معتقد است که روسیه و ترکیه اکنون در شرایطی نیستند که تنش میان خود را تشدید کنند. وی در کنار احتمال اشتباه خلبانان و تلاش برای قدرت نمایی، پیچیدگی های ناشی از حمایت ترکیه از گروه های مخالف دولت سوریه که هدف بمباران های هواپیماهای روسیه قرار می گیرند را از ریشه های احتمالی حادثه روز سه شنبه می داند. در چنین حالتی، هر دو طرف اهداف زیادی برای حمله به آن دارند.
گالئوتی با پذیرش ضمنی اشتباهات متعدد تحلیلگران غربی در پیش بینی رفتار روسیه در سوریه، یادآور شده است که این روزها، پیش بینی رفتار پوتین سخت شده است ولی بنا به عقیده وی، روسیه در شرایط فعلی تمایل زیادی ندارد که یک جنگ دیپلماتیک جدید به راه بیندازد. روسیه در ماجرای اوکراین و سوریه درگیر است و تحریم های اقتصادی سختی از سوی غرب، علیه روسیه در حال اجرا است.
به همین دلیل، باید انتظار داشت که اقدامات اولیه روسیه، نمادین باشد: ممنوعیت فرود هواپیماهای ترکیه در فرودگاه های روسیه، برخی محدودیت های اقتصادی علیه ترکیه، احضار سفیر ترکیه و اقدامات مشابه از این دست.
دولت روسیه باید امیدوار باشد که اردوغان به گونه ای واکنش نشان دهد که خشم عمومی در روسیه را که به پوتین فشار وارد خواهد اورد، تشدید نکند. جدای از درگیری بر سر مساله سوریه، روس ها به طور سنتی علاقه ای به ترک ها ندارند و کلیشه های ضد ترکی در میان مردم روسیه شایع است. ولی رسانه های روسیه توانایی این را دارند که این احساسات عمومی را کنترل کنند و لزومی وجود ندارد که برای راضی کردن مردم، جنگ به راه انداخته شود.
بنا به دلایل متعددی، روس ها در حال حاضر از حمله نیروهای نظامی این کشور به مخالفان دولت سوریه حمایت می کنند. امن بودن و تلفات ندادن در سوریه در این حمایت عمومی موثر است و اگر روزی آمار تلفات روسیه در سوریه به نحو قابل توجهی بالا برود، ممکن است نارضایتی نسبی در روسیه شکل گیرد. ولی ساقط شدن یک هواپیما توسط کشوری دیگر و نه مخالفان سوری، مساله قابل توجهی نیست.
این تحلیلگر آمریکایی معتقد است که در عین حال باید به خاطر داشت که روسیه برای شرکت در جنگی بی پایان به سوریه نرفته است بلکه هدف روسیه این است که در جمع کشورهای تعیین کننده سرنوشت سوریه جایی داشته باشد و بتواند بر مسیر سیاسی تعیین شده برای آینده این کشور جایی داشته باشد.
برای پوتین رسیدن به حل و فصل سیاسی مساله سوریه مطابق خواست این کشور مهم تر از درگیری های نظامی است. حملات تروریستی در پاریس در نزدیک کردن مواضع کشورهای غربی به روسیه موثر بود. اقدام ترکیه در حمله به هواپیمای روسیه می تواند آن گونه که مطلوب ترکیه است به خراب شدن روند سیاسی منجر شود و یا این که رسیدن به این روند سیاسی را فوری تر سازد.
