دکتر بهرام امیراحمدیان پژوهشگر و کارشناس مسائل ترکیه
درباره جنجال اخیر میان ترکیه و عراق باید گفت ترکیه مدعی است نیروهای ترک از قبل در شمال عراق حضور داشتند و جدیدا نیرویی اعزام نکرده است. از سوی دیگر از قبل قراردادی میان ترکیه و عراق وجود دارد که هرگاه ترکیه در مرزهای جنوبی خود با عراق احساس ناامنی کند می تواند آن تهدیدات را از طریق نظامی برطرف نماید. به طور مثال در زمان ریاست جمهوری صدام ما شاهد بودیم چندین بار ترکیه به دنبال تروریست های پ ک ک وارد خاک عراق شد و دولت عراق نیز اعتراضی به این موضوع نداشت. البته شاید آن موقع کردها نسبت به دولت مرکزی شورشی محسوی می شدند و لذا دولت صدام از سرکوب آنها ناراحت نمی شد. اکنون ترکیه مدعی است در منطقه کردستان عراق یا بخشی که ترکمان ها حضور دارند از قبل نیروهایی برای آموزش ترکمان ها در مقابله با داعش مستقر کرده و دولت عراق نیز از این موضوع اطلاع داشته و لذا اتفاق جدیدی روی نداده و اعتراض عراق مسائل تبلیغاتی است.
نکته مهمی که وجود دارد این است که هنگامی که کردها به مقابله با داعش پرداختند و اخیرا شهر سنجار را آزاد کردند پرچم عراق را در این شهر افراشته نکردند؛ بلکه پرچم اقلیم کردستان را افراشتند و حتی به نیروهای دولت مرکزی عراق اجازه ندادند به سمت مرز ترکیه و عراق حرکت کنند. لذا احتمالا به همین دلیل دولت حیدر عبادی عکس العمل متفاوتی نسبت به گذشته نشان داده و نسبت به حضور نیروهای ترک در شمال عراق اعتراض کرده است.
اکنون اقلیم کردستان عنوان کرده ما از ترکیه دعوت کردیم که جهت آموزش در شمال عراق مستقر شوند و نیروهای جدیدی هم وارد نشده اند و لذا به نظر می رسد در این مسئله اغراض دیگری نهفته است که ما از آن بی اطلاع هستیم.
آیا با این شرایط می توان گفت اختلاف اصلی میان دولت مرکزی عراق و اقلیم کردستان است و چون ترکیه به حمایت از کردستان عراق نیروهایی در آن منطقه مستقر کرده حیدر عبادی به اعتراض پرداخته است؟
البته اعتراض عبادی به عنوان نخست وزیر عراق به کردها درست است؛ چون کردستان عراق بر اساس قانون اساسی جدید عراق اگرچه می تواند به عنوان منطقه ای خودمختار عمل کند اما در مورد اقتصاد، سیاست و مسائل نظامی اختیار ندارد؛ مگر آنکه با اجازه دولت مرکزی باشد. عبادی عنوان می کند در چارچوب مرزهای بین المللی هر اتفاقی روی دهد باید دولت مرکزی آگاه باشد و با هماهنگی دولت مرکزی صورت بگیرد. لذا اقلیم کردستان عراق حق ندارد از نیروهای خارجی حتی برای آموزش نیروهای خود استفاده کند. بنابراین اختلافی میان دولت مرکزی عراق و اقلیم کردستان این کشور روی داده و به لحاظ حقوقی و قانونی حرف آقای عبادی درست است و حتی اگر هم این نیروها از قبل هم در شمال عراق حضور داشتند باز هم طبق خواسته دولت مرکزی عراق باید از منطقه خارج شوند. بنابراین به نظر می رسد اعتراض عبادی به ترکیه بیشتر ناشی از اختلافی است که میان دولت مرکزی عراق با اقلیم کردستان این کشور ایجاد شده است.
هدف ترکیه از حضور نظامی در شمال عراق چیست؟
در هر صورت هر نوع عملیات نظامی کشوری در کشور دیگر بدون درخواست رسمی آن کشور و یا خارج از اجماع بین المللی و بدون مجوز شورای امنیت در زمانی که امنیت بین المللی در خطر قرار گرفته باشد درست نیست و تجاوز محسوب می شود. ورود نیروهای ترکیه در عراق نقض حاکمیت این کشور محسوب می شود و از آنجا که اقلیم کردستان در چارچوب مرزهای بین المللی ذیل دولت مرکزی محسوب می شود این اجازه را ندارد که از نیروهای خارجی برای حتی آموزش نیروهای خود دعوت به عمل آورد. اگرچه در مورد اهداف ترکیه از این اقدام در حال حاضر خیلی نمی توان اظهار نظر کرد، اما مسلما برای ترکیه یک نکته مهم وجود دارد و آن اینکه ترکیه سال هاست که کرکوک و موصل را بخشی از امپراطوری عثمانی می داند و حتی بعد از جنگ جهانی اول که جهان را تقسیم می کردند و دولت عراق شکل گرفت، ترکیه آن را قبول نکرد و تاکنون از ترکمان های عراق حمایت کرده است. لذا ترکیه در این باره دشواری هایی در درون خود با ملی گراهای ترک دارد. با این حال اقدام ترکیه در اعزام نیروهای نظامی به خاک عراق توجیه قانونی ندارد و تجاوز محسوب می شود و عبادی نیز از حق خود برای اعتراض به این موضوع استفاده کرده است.
م: فرارو
