مسئلۀ کردهای ترکیه: از صلح تا جنگ

گالیپ دالای

کوردپاریز/درگیری های بین پ.ک.ک و ارتش ترکیه به مراکز شهری کشیده شده است و هزاران تن را وادار کرده از خانه های خود بگریزند.

در گذشتۀ نه چندان دور، خوش بینی در صدر سخنان هر روزه در مورد مسئلۀ کردها در ترکیه قرار داشت. بسیاری بر این باور بودند که به راه حلی نهایی برای این مشکل با قدمت یک قرن نزدیک شده اند.

در اولین روزهای سال ۲۰۱۳، درگیری های مسلحانه متوقف شد. صلح همچون هنجاری جدید جای خود را گرفت.

در اوج این فضای سیاسی صلح آمیز، حزب دموکراتیک خلقهای کردها (HDP) بالاترین دستاورد انتخاباتی در تاریخ جنبش سیاسی کرد را به ثمر رساند.

اگر چه حمایت از احزاب کرد در ترکیه به طور سنتی حدود ۵-۶ درصد بود، صلاح الدین دمیرتاش، رهبر جوانHDP توانست ۹٫۸ درصد از آرا را در انتخابات ریاست جمهوری ماه اوت ۲۰۱۴ و ۱۳ درصد را در انتخابات ژوئن ۲۰۱۵ به دست آورد. این رقم پس از آن در انتخابات پیش از موعد ماه نوامبر به ۱۰٫۷ درصد کاهش یافت.

تغییرات پویا

در حال حاضر به نظر می رسد که این تصویر دیگر متعلق به گذشته باشد چرا که حزب کارگران کردستان (PKK)و ترکیه بار دیگر خشونت مسلحانه را از سر گرفته اند.

پ.ک.ک. با الهام از موفقیت سازمان وابسته به آن یعنی حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) در سوریه، در تلاش است تاکتیک های PYD را در مناطق کردنشین جنوب شرقی ترکیه اجرا کند.

این حزب در تلاش است با حفر خندق، ساخت موانع و بازگرداندن نیروهای بی رحم خود، آنچه را که خود “استقلال دموکراتیک” می نامد، در برخی از شهرهای کردنشین اعلام کند.

ایراد این روش این است که ترکیه، سوریه نیست. با وجود تمام کاستی ها، ترکیه یک دموکراسی کارآمد دارد که در همین اواخرHDP توانست تحت آن به عنوان اپوزیسیونی قدرتمند در مقابل حزب حاکم عدالت و توسعه(AKP) بایستد.

در چنین شرایطی، انتظار می رفت استراتژی پ.ک.ک در تبدیل شهرستانها، شهرها و محله های کردنشین به میدان نبرد، پاسخ قاطعی از سوی دولت دریافت کند.

از آنجا که شرایط امنیت و نظم کاملا در ترکیه متفاوت است، یک استراتژی با الهام از اوضاع به هم ریختۀ سوریه بعید است در این جا کار ساز باشد.

این واقعیت که پ.ک.ک. تاکنون نتوانسته در این تلاش خود حمایت اجتماعی و مشارکت کسب کند نشان می دهد که این رویکرد جدید تا چه اندازه نادرست بوده است.

شکست HDP برای فاصله گرفتن از استراتژی پ.ک.ک برای این حزب هزینه ای بیش از یک میلیون رای در پی داشت و از سرگیری مبارزات پس از انتخابات ماه ژوئن دلیل دیگری برای کاهش حمایت از HDP در انتخابات پیش از موعد بود.

با این وجود، به نظر می رسد پ.ک.ک بر این تاکتیک جدید مصمم باشد. در تلاش است تا طرح خود را بر تعدادی از شهرهای و بخش های کردنشین، از جمله جزیره در شرناخ، سور در دیاربکر و نصیبین در ماردین تحمیل کند.

در این تلاش، به ویژه از شبه نظامیان جناح شهری خود به نام جنبش جوانان انقلابی و میهن پرست (YDG-H) استفاده می کند. به نظر می رسد که پ.ک.ک. قصد دارد با سرمایه گذاری بسیار بر جنگ شهری، دولت را وادار به واکنش بسیار شدید کند تا بتواند به راحتی احساسات ضد دولتی را برانگیزد و آن را به واکنش عمومی مردم علیه دولت تبدیل کند.

در واقع، این دومین تلاش پ.ک.ک در این راستا است. این حزب با الهام از حوادث جهان عرب، تلاش کرد در سال ۲۰۱۱ «جنگ انقلابی خلق» را راه بیاندازد. با این حال، این تلاش در ایجاد یک «بهار کردی» نافرجام ماند.

اما تاکتیک های جدید جنگ شهری پ.ک.ک درگیری و عملیات نظامی دولت را در پی داشته است که زندگی روزمرۀ مردم را مختل کرده است.

دولت در سراسر منطقه حکومت نظامی اعلام کرده است. شمار کشته شدگان ناشی از این جنگ در حال افزایش است.

و کردها در حال مهاجرت هستند: ده ها هزار نفر از آن ها دارند خانه های خود را ترک می کنند. در دهۀ ۱۹۹۰ دولت میلیون ها تن از کردها را از خانه های خود آواره کرد. اما این بار، اقدامات پ.ک.ک. و عملیات متعاقب آن باعث آوارگی کردها شده است.

هیچ راه چارۀ آسانی وجود ندارد

بدون شک دولت ترکیه فاقد درک کاملی از مسئله کردها بوده است. مشکل دیگر به عدم دموکراسی و یا مشکلات اقتصادی محدود نمی شود. با توجه به این ترکیه هنوز سیاست پایداری نسبت به کردهای سوریه ندارد، نمی توان بعد جمعی و جنبۀ منطقه ای این مسئله را نادیده گرفت.

علاوه بر این، واضح است که روند صلح کردها با توجه به تمرکز دولت بر اولویت های دیگر و تنظیم دستور کارهای جدید در دو سال گذشته، در اولویت بعدی قرار گرفته است. در این رابطه، گفتمان ملی و سیاستهای اتخاذ شده توسط مقامات نیز به این موضوع کمکی نکرده است. اما این پ.ک.ک. است که مسئولیت اصلی بروز خشونت ها و تلفات اخیر را بر عهده دارد. این پ.ک.ک. بود که اول ماشه را کشید و در ۲۲ جولای با کشتن دو افسر پلیس آتش بس ۲٫۵ ساله را خاتمه داد.

در زمانی که جنبش کردها بیشت

Kurd, [۳۰.۱۲.۱۵ ۰۸:۵۴]
رین تعداد نمایندگان خود را در مجلس و در تاریخ خود دارد توجیه توسل دوبارۀ آن به سلاح به خصوص با توجه به فضای سیاسی ناشی از روند صلح و قدرت سیاست کردها، کار مشکلی است.

منطقی است که بپرسیم اگر حالا زمان مناسبی نیست پس کی زمان آن می رسد که سیاست نقش خود را در مسئله کردها ایفا کند؟

تنها چند ماه پیش جنبش سیاسی کردها، از رهبر زندانی آن عبدالله اوجالان گرفته تا بیانیۀ انتخاباتی HDP ، متعهد شد مسئلۀ کردها را درون مرزهای ترکیه حل کند. آنها ادعا می کردند که پلت فرم سیاسی آن ها در تلاش است ترکیه ای دموکراتیک تر ایجاد کند.

می توان استدلال کرد که از نظر جنبش سیاسی کردها، ترکیۀ دموکراتیک یعنی کشوری متشکل از مناطق خودمختار و یا استان های فدرال، که کردها در آن نقش بیشتری در ترکیب سیاسی مناطق خود داشته باشند.

اما ابزار رسیدن به این هدف به اندازۀ خود هدف اهمیت دارد. چگونه می توان با تبدیل شهرها به مناطق جنگی به این “استقلال دموکراتیک” رسید؟

از آنجایی که منطقه به طور چشمگیری در حال تغییر است، به نظر می رسد پ.ک.ک. با شناسایی فرصت های در حال ظهور با منافع بالقوه جدید و افزایش اعتبار بین المللی، مرتبا اولویت های خود را از نو تعریف کند و این نشان از روزهایی ناخوشایند در پیش روی حل و فصل مسئله کردها در ترکیه است.

منبع:الجزیره