ریبوار مرادی//
پ‌ک‌ک (حزب کارگران ترکیه) در سال ۱۹۷۸ میلادی توسط عبدالله اوجالان تاسیس شد. این گروه در ۱۵ آگوست ۱۹۸۴ رسما فعالیت مسلحانه علیه ترکیه را آغاز کرد. از اوایل دهه‌ی نود قرن گذشته هم در لیست ترور اتحادیه اروپا و آمریکا قرار گرفت. در ۱۵ فوریه ۱۹۹۹ میلادی هم، رهبر این گروه در نایروبی پایتخت کنیا، دستگیر و به زندانی در جزیره امرالی ترکیه منتقل شد و در حال حاضر دوران محکومیت خود را می‌گذراند.
این گروه از همان روزهای نخست در تحولات سوریه و به ویژه شمال این کشور، بطور مستقیم مداخله کرده و از طریق زیرمجموعه خود بنام پ‌ی‌د(حزب اتحاد دمکراتیک)، کنترل مناطق کردنشین را در دست گرفته است. از همان روزهای نخست واکنش ترکیه به این امر بسیار جدی بود و مدعی بود که پ‌ی‌د همان پ‌ک‌ک است و با نیروهای بشار اسد و حکومت دمشق ارتباط مستقیم دارد؛ از اینرو ارتش سوریه بدون هیچ درگیری، تمامی شهرها و روستاهای شمالی و هم‌مرز با ترکیه را به این گروه سپرد.
ترکیه معتقد است پ‌ی‌د گروه پ‌ک‌ک را نهاد “قانون گذار عالی” می‌داند در ظاهر «صالح مسلم» رهبر آن است، اما در اصل توسط فهمان حسین با نام مستعار (باهوز اردال) که یکی از مسئولان عالی‌رتبه پ‌ک‌ک در کوهستان‌های قندیل واقع در شمال عراق است؛ رهبری می‌شود. پ‌ک‌ک ساختار چهارگانه به اصطلاح کردستان را در زیریک چتر جمع کرده و آن را «کنگره جوامع کرد» یا «kck» می‌نامد. بر این اساس پ‌ک‌ک شاخه ترکیه KCK بوده و پ‌ی‌د نیز شاخه سوری آن محسوب می‌شود. شاخه این گروه در عراق حزب (راه‌حل دموکراتیک کردستان) و در ایران نیز (پژاک) نامیده می‌شود.
گفته می‌شود عبدالله اوجالان، سرکرده پ.ک.ک دستور تشکیل پ‌ی‌د را ۱۶ فوریه سال ۲۰۰۲ از طریق وکلای خود صادر کرده است. در این چارچوب، پ.ک.ک طی کنگره ۴ الی ۱۰ آوریل سال ۲۰۰۲ برای تشکیل سازمان‌های جدید جهت گسترش وسعت خود در ایران، عراق و سوریه تصمیم گرفت. با این حساب، پ‌ی‌د که ۱۷ اکتبر ۲۰۰۳ شروع به فعالیت کرد، میراث ۲۰ ساله پ‌ک‌ک که با گسترش پایه‌های این گروه توسط اوجالان بین سال‌های ۱۹۷۹ و ۱۹۹۸ در سوریه به وجود آمده بود را به ارث گرفت.
عبدالله اوجالان پس از اعلام پ‌ک‌ک به عنوان یک گروه سیاسی، ترکیه را ترک کرد و بیش از ۲۰ سال از عمرش را در کنار حافظ اسد در دمشق گذراند. گفته می‌شود طی این سال‌ها، اوجالان به خوبی برنامه‌ها و نقشه‌های حافظ اسد که در آن زمان زمام امور سوریه را در دست داشت؛ اجرا کرد، تا جائیکه ترکیه از این وضعیت اعلام نارضایتی کرد و سوریه را تهدید به اقدامات انتقامجویانه در صورت عدم اخراج عبدالله اوجالان از آن کشور کرد. بنابراین اوجالان پس از ۲۰ سال شاگردی حافظ اسد، بالاخره از آن کشور اخراج شد و طی یک پروسه‌ی چند ماه و فرار به چندین کشور آسیایی و اروپایی، بالاخره در تاریخ ۱۵ فوریه ۱۹۹۹ میلادی در نایروبی پایتخت کنیا دستگیر و به ترکیه منتقل شد.
از دید ترکیه، پ‌ک‌ک، فرهاد آبی شاهین نام مستعار (شاهین جیلو یا مظلوم کوبانی)، عضو شورای اداری پ‌ک‌ک را به عنوان مسئول فعالیت‌‌های پ‌ی‌د تعیین کرده است. بدین ترتیب، پ‌ک‌ک وظیفه نظارت بر پ‌ی‌د را برعهده دارد. همچنین شاهین به ریاست ی‌پ‌گ به عنوان شاخه مسلح پ‌ی‌د منصوب شد. وی در سفر مگ‌کورک، نماینده ویژه باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا در برنامه مبارزه با داعش به کوبانی (عین‌العرب) در ۳۱ ژانویه ۲۰۱۶ او را همراهی می‌کرد و حتى یک دقیقه هم او را تنها نگذاشت. اما شخصی که در اصل به نمایندگی از قندیل در پ‌ی‌د حرف اول را می‌زند؛ فهمان حسین با نام مستعار باهوز اردال است. حسین از اواسط سال ۲۰۱۴ از سوی قندیل به عنوان مسئول کل در امور سوریه محسوب شد. وی راهکارها و سیاست‌‌هایی که در قندیل اتخاذ می‌شود را به اعضای پ‌ی‌د منتقل می‌کند. اولین رئیس پ‌ی‌د بارزانی محمد بود و سپس صالح محمد مسلم ملقب به (ابو ولات) ریاست این گروه را به عهده گرفت. بعدا سیستم ریاست مشترک پ‌ک‌ک تقلید شد و وظیفه ریاست این گروه به آسیه عبدالله واگذار شد.
در اساسنامه پ‌ی‌د در بخش ماهیت، عبارت ( پ‌ی‌د عبدالله اوجالان را رهبر خود و به عنوان قانون‌گذارعالی می‌داند) آمده است. در بخش عضویت این حزب، نیز باور داشتن به رهبری اوجالان و الگوبرداری از زندگی شخصی وی، از شرایط اصلی می‌باشد.
پ‌ی‌د پس از کنترل مناطق حسکه، کوبانی و عفرین در نوامبر ۲۰۱۳ (مجلس موسسان) خود را تشکیل داد و در۷ ژانویه ۲۰۱۴ تاسیس (خودمختاری دموکراتیک) و شکل اداری این مناطق را (کانتون) اعلام کرد. این گروه با پشتیبانی هوایی نیروهای ائتلاف به رهبری ایالات متحده آمریکا٬ در ژانویه سال ۲۰۱۵ شهرستان تل ابیض استان رقه سوریه را چهارمین کانتون اعلام کرد. پ‌ی‌د از زمان آغاز جنگ در سوریه فقط بر منافع محلی خود تمرکز کرده است.
ترکیه در باره روابط این گروه و حکومت مرکزی سوریه معتقد است: پ‌ی‌د هرگز با ارتش بشار اسد درگیر نشده و از این لحاظ فرصت بزرگی برای بشار اسد فراهم کرده است. بدین ترتیب حکومت اسد یک متحد نسبتا قابل اعتماد برای خود کسب کرد. روابط ویژه رژیم اسد با این گروه، باعث گسترش نفوذ پ‌ی‌د در مناطق کردنشین سوریه شده است. تاکنون فقط چند بار این گروه و نظامیان ارتش اسد بر سر حوزه‌های نفتی در مناطق شیخ مقصود و حسکه واقع در شمال حلب با هم درگیر شده اند. نتیجه اینکه، حکومت اسد این مناطق را به پ‌ی‌د واگذار و نیروهای خود را در دیگر مناطق سوریه متمرکز کرد. از سوی دیگر، گسترش پیشروی گروه تروریستی داعش در منطقه نیز فرصتی جدید برای این گروه ایجاد کرد. مقابله با داعش و پشتیبانی از پ‌ی‌د از سوی جامعه جهانی، باعث برقراری ارتباط ویژه میان آمریکا و این گروه شد. پ‌ی‌د توانست به بهانه مقابله با داعش تبدیل به مهم‌ترین هم‌پیمان آمریکا در جنگ سوریه شود.
اکنون برخی‌ها بر این عقیده‌اند که پ‌ک‌ک از طریق پ‌ی‌د و با کمک بشار اسد در شمال سوریه، درصدد انتقام گرفتن از ترکیه به خاطر دستگیری عبدالله اوجالان در سال ۱۹۹۹ است. چراکه گفته می‌شود ترکیه به سوریه فشار آورده بود تا اوجالان را از آن کشور اخراج کند و این کار را هم کرد. درهرصورت، احتمال تکرار همان بازی دوران اوجالان در دهه‌های هشتاد و نود قرن بیستم در سوریه، البته اینبار توسط پ‌ی‌د و پ‌ک‌ک، زیاد است. اما برای مشاهده نتیجه‌ی نهایی باید منتظر پایان بازی بود.
