آیا اوجالان میتواند تغییری در روند بحران کوردی که در ترکیه به اوج خود رسیده است نقش موثری ایفا کند؟

مقاله وارده؛
محمد خضری، دانشجوی کارشناسی ارشد علوم اجتماعی

کوردپاریز/پس از دستگیری اوجالان سازمان ایدئولوژیک پ.ک.ک با چالش بزرگی روبرو گردید، به نحوی که منشاء کاریزمایی که ستون اصلی حیات پ.ک.ک بود به نا گاه از دسترس خارج گردید و سران تصمیم گیر در پ.ک.ک که از قضا رویکردهای پنهان متفاوتی نیز دارند تلاش کردند فرآیند بازتولید ایدئولوژیک را در پ.ک.ک دنبال کنند. این تصمیم اقداماتی که در پی آن صورت گرفت، موجب گردید تا اینکه پ.ک.ک نقش اوجالان را در سازمان خود به عنوان یک اسطوره گذشته تعریف کرده، لذا تولید ایدئولوژی در پ.ک.ک متوقف گردید .
این روند تا زمانی که مذاکرات توسط هیئت میانجی در ایمرالی آغاز گردید، رکود بی سابقه ای را بر سازمان پ.ک.ک ایجاد کرد ولیکن آغاز مذاکرات در ایمرالی به مثابه تزریق انرژی جدیدی بود که پ.ک.ک را از روزمرگی خارج می ساخت. اما این روند نیز چندان نتوانست روند گذشته را در پ.ک.ک احیاء کند و نتایج این مذاکرات درخواست اوجالان از پ.ک.ک مبنی بر لزوم خلع سلاح بود که عملا هیچ تناسبی با سازو کار سازمان ایدئولوژیک پ.ک.ک نداشت .
سران پ.ک.ک یا قندیل نشینان چندان مایل به تسری افکار اوجالان که از ایمرالی بیرون تراوش می کرد به درون قندیل نبودند، لذا از این درخواست اوجالان تمکین نکرده و با این توصیف بود که ادامه روند مذاکرات در ایمرالی عملا دیگر موضوعیتی پیدا نمی کرد، لذا دولت ترکیه آن را متوقف کرد.
اما پس از تداوم بحران کوردی و تنزل جایگاه حزب کوردی ه.د.پ یا همان دمکراتیک خلق ها که کارشناسان و تحلیل گران سیاسی آن را نزدیک ترین و البته شبیه ترین جریان سیاسی به پ.ک.ک می دانند ، معاون رئیس فراکسیون این حزب در پارلمان ترکیه، ادریس بالوکن اظهار داشته است وضعیت حاکم در ترکیه، کوردها را در لبه پرتگاه سقوط قرار داده است و اینگونه ادامه داده است که اوجالان این وضعیت را پیش بینی کرده بود.
وی که عضو هیئت مذاکرات ایمرالی بوده است اشاره می کند، ” «ما دو سال و نیم در جریان گفتگوهای امرالی در مورد سیاست‌های داخلی و خارجی ترکیه, گفتگو کردیم. برای اینکه وقایع کنونی روی ندهد, و وضعیت کنونی حاکم نگردد, ما در مورد راهکارهای حل، تبادل نظر کردیم.جناب اوجالان به وقایع احتمالی اشاره می‌کرد و می‌گفت اگر میز مذاکرات صلح ترک شود، وقایعی تلخ روی خواهد داد.”
وی در ادامه خاطرنشان می کند که تنها کسی که توان خارج ساختن ترکیه از بحران کنونی و جنگ را دارد, اوجالان در امرالی است!
این سخنان در حالی بیان میشود که پیشتر علیرغم تلاش های بسیار و درخواست رسمی اوجالان سران قندیل نشین پ.ک.ک هیچ تمایلی به تمکین خواست اوجالان نشان ندادند و بعید به نظر می رسد که این روند بدین شکل آغاز گردد.
اما تصور کنید بر فرض در زمانی که اوجالان در پیام خود رسما اعلام کرد که پ.ک.ک فرآیند خلع سلاح را آغاز کند، این روند شروع می گردید، آیا الان کوردها در چنین شرایطی بودند؟
در آن زمان حزب کوردی ه.د.پ در حال اوج گیری بود و عمده تربن دلیل آن هم تلاش های این حزب در روند صلح بود. این اوج گیری را در انتخابات پارلمانی گذشته ترکیه به وضوح می توان مشاهده کرد. از طرفی ترکیه تلاش بسیار داشت تا از فضای عضویت در اتحادیه اروپا با آرامش عبور کند و چالش کوردی یکی از موانع جدی پیش روی دولت ترکیه بود که با تداوم روند مذکور هم حقوق اولیه کوردها تسهیل می شد و هم تداوم آن می توانست تضمین گردد.
همه شرایط به نفع جریان کوردی بود تا به جای تداوم روند تجزیه طلبی وارد فضای سیاست ورزی شده و حقوق خود را در عرصه پارلمان دنبال کند.

اما به یکباره صفحه شطرج بر هم خورد و طرف کوردها به ناگاه بازیگر خود را در این بازی تغییر داد و بازیگر جدید که از کوهستانهای قندیل آمده بود در یک حرکت انتحاری مهره شاه را خورد و بازی نیمه کاره رها شد.
اینکه چه جریانی موجب بروز این رفتار از سوی قندیل نشینان پ.ک.ک شد در جای خود مهم و نیازمند واکاوی است ولیکن هیچ دلیلی نمیتواند قانع کنند باشد که کوردها در ترکیه چنین رفتاری را بروز دهند. بسیاری نقش دولت ترکیه را در کشاندن پ.ک.ک به ابن وضعیت تبیین می کنند که تحلیل غلطی نمی باشد ولیکن این امر همانطور که اشاره شد نمیتواتد دلیل این رفتار پ.ک.ک تلقی گردد.
حال، اگر بازگشت اوجالان به صحنه بازی بتواند حزب ه.د.پ را از بحران خارج کند، ولیکن نمی تواند تاثیر چندانی در روند حل بحران کوردی داشته باشد.