آینده‌ی موصل؟!

مبارزه برای آزاسازی موصل از دست داعش آغاز شده است. اما در حال حاضر مبارزه صرفا محدود به حوزه سیاسی شده است. گروه های نژادی و مذهبی رقیب در عراق وارد مبارزه قدرت بر سر چگونگی باز پس گیری دومین شهر بزرگ این کشور شده اند. تقریبا همه گروه های مسلح حاضر در عراق و حامیان خارجی آنان برای به دست گرفتن قدرت در موصل دندان تیز کرده اند. بحث و رقابت ها بر سر این که چه کسی به موصل حمله کند، سرنوشت این که سرانجام کدام گروه بر این شهر مسلط خواهد شد را تعیین می کند. حیدر العبادی، نخست وزیر عراق باید بتواند یک طرح سیاسی یکپارچه برای از میان بردن اختلافات موجود میان گروه های رقیب ایجاد کند.
کوردپاریز// مقامات آمریکایی اعلام کرده اند که در صورتی که ارتش عراق نقش محوری را در بازپس گیری موصل نداشته باشد، حاضر به پشتیبانی این عملیات با حملات هوایی و توپخانه ای نخواهند بود. با این وجود فرمانده یکی از گروه های شبه نظامی شیعه اعلام کرده است که نیروهای وی در هر صورت جزئی از عملیات آزادسازی موصل خواهند بود.
افزون بر اختلافات موجود میان گروه های مختلف بر سر آزادسازی موصل، اقتدار حیدر العبادی نیز در بغداد از سوی مقتدی صدر و حامیان آن به چالش کشیده شده و این موضوع نیز از دیگر موانع موجود بر سر راه آغاز عملیات آزادسازی موصل است. اما ایالات متحده و ایران هر دو از دولت عراق حمایت می کنند، زیرا نمی خواهند در زمانی که کمپین مبارزه با داعش توانسته به موفقیت هایی دست پیدا کند، دولت عراق سقوط کند. مقامات آمریکایی انتظار دارند که حیدر العبادی بتواند از پس آشوب های سیاسی به راه افتاده در بغداد بر آید، اما کارشناسان معتقدند که ممکن است ضعف و ترس وی، عبادی را نسبت به نیروهایی همچون مقتدی صدر آسیب پذیر کند.
در شرایطی که اختلافات سیاسی آغاز عملیات را به تاخیر انداخته، تنش های نژادی و فرقه ای نیز در عرصه میدانی در حال افزایش است و این احتمال وجود دارد که ائتلاف مبارزه با داعش فرو بپاشد. با وجود این که نیروهای افراطی مجبور به عقب نشینی شده اند، سربازان کرد و شبه نظامیان شیعه در منطقه درگیری با یکدیگر درگیر شدند. در این میان، تعداد فزاینده ای از اعراب سنی در حال گریختن از موصل و مناطق اطراف آن هستند. این موضوع خطر عدم وجود منطقه حائل بین موصل و سرزمین های تحت کنترل کردها را افزایش می دهد.
موصل مرکز استان نینوا است که در مرز سوریه و کردستان عراق واقع شده و از ترکیب نژادی – مذهبی پیچیده ای برخوردار است. اعراب سنی این منطقه نگران شرایط خود بعد از اخراج داعش از این منطقه هستند.
مشکل ارتش عراق این است که از استحکام لازم برخوردار نیست و بسیاری از سنیان عراق نیز به آن احساس وفاداری نمی کنند. اختلافات تاریخی میان اعراب سنی مهم این منطقه و نیروهای کرد نیز مشکلی به مراتب جدی تر از مساله ارتش عراق است. نیروهای کرد همواره داعیه بخش هایی از موصل را داشته اند و خواهان الحاق آن به اقلیم کردستان بوده اند. سرنوشت موصل پس از آزادسازی از دست داعش، برای ترکیه نیز قابل توجه است. در دسامبر گذشته ترکیه بدون کسب اجازه از دولت مرکزی عراق، اقدام به اعزام صدها نیرو به این منطقه کرد و آن نیروها هنوز در منطقه حضور دارند. در ظاهر هدف ترکیه از اعزام این نیروها به منطقه، محافظت از پایگاه بعشیقه مقابل داعش بوده است، اما کارشناسان معتقدند که هدف اصلی آنکارا تامین هر چه بهتر منافع خود پس از بیرون راندن داعش از موصل است.
در مجموع می توان گفت که نه تنها مقامات عراقی از طرخ سیاسی جامع و یکپارچه برای بازیابی امنیت در موصل و برقراری حکومت در آنجا برخوردار نیستند، بلکه بغداد و جامعه بین المللی هم هیچ کدام آمادگی لازم برای بازسازی شهر و رسیدگی به امور شهروندان را ندارند.

م: فارن پالسی