ترکیه روزهای سختی را می گذراند. حادثه سه شنبه شب در فرودگاه کمال آتاتورک استانبول که طی آن دست کم ۴۱ تن کشته و ۱۵۰ نفر دیگر زخمی شدند، تلخ ترین و شدیدترین حادثه تروریستی یک سال اخیر ترکیه بوده است. حادثه ای که شباهت بسیاری به عملیات تروریستی داعش و گروه های امثال آن داشت. هنوز به طور رسمی اعلام نشده که چه کسی یا گروهی عامل آن حادثه بوده است. پلیس ترکیه گفته است که رد داعش و گروه موسوم به شاهین های کُرد در این حادثه مشاهده می شود. اما بن علی یلدریم، نخست وزیر ترکیه گفته است که بیش از همه به داعش ظنین است و گمان می کند این حادثه کار داعش باشد. البته کردها همیشه در ترکیه در مظان هر گونه اتهامی برای هر حادثه ای بوده اند. شیوه حادثه شباهت بسیاری به عملیات تروریستی داعش دارد. مشابه این اتفاقات را در عراق و سوریه بارها دیده ایم. عوامل حادثه در ابتدا تیراندازی می کنند و بعد خود یا افرادی که از قبل با آنها هماهنگ شده است خود را منفجر می کنند. گفته می شود دقایقی قبل از وقوع حادثه هواپیمایی از تونس در فرودگاه استانبول به زمین نشسته بود و عامل یا عوامل حادثه از این هواپیما خارج شده بودند و آن حادثه رقم زدند اما هنوز سندی در این زمینه ارائه نشده است. در حالی که همیشه ترکیه و به طور خاص شخص رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری و سازمان امنیت او متهم به همکاری با داعش بودند، اکنون این سوال پیش می آید که چه شده داعش درصدد جنگ با ترکیه برآمده است؟
بررسی اوضاع و اخباری که در گذشته درباره تغییر سیاست های ترکیه و منطقه و کشورهای ذی نفوذ در آن منتشر شده نشان می دهد که دولت اردوغان در حال تغییر سیاست هایش است که این مساله چندان در راستای منافع داعش نیست. از این رو بدیهی است که داعش برای جلوگیری از این تغییر رویه سخت ترین واکنش را نشان دهد تا جلوی آن را بگیرد.
عذرخواهی تلویحی اردوغان از روسیه در نامه ای که به همتای روسی اش ولادیمیر پوتین نوشت، همچنین اعلام عادی سازی روابط با اسرائیل که هم زمان با ارسال نامه اردوغان به پوتین اعلام شد، حکایت از تغییر رویه اردوغان در سیاست خارجی خود دارد. اگر این اتفاقات را در کنار سفر بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل به روسیه و دیدارش با ولادیمیر پوتین و توافقاتی که دو طرف با یکدیگر داشتند، بگذاریم درمی یابیم که تحولات به گونه ای پیش می رود که می تواند در آخر به ضرر گروه های تروریستی نظیر داعش و جبهه النصره و جریان های حامی آنها تمام شود. روزنامه های لبنانی السفیر و الاخبار در این رابطه گزارش دادند که ولادیمیر پوتین و بنیامین نتانیاهو در مسکو به توافق رسیدند که در مبارزه با داعش و جبهه النصره و گروه های متحد آنها با یکدیگر همکاری کنند و حتی اسرائیل دست از کمک رسانی به آنها بردارد و به جمع مبارزه با آنها بپیوندد به شرطی که حزب الله و نیروهای وفادار به ایران به بلندی های جولان نرسند. گفته می شود پیشنهاد ورود به مبارزه مسلحانه علیه گروه های تروریستی فعال در سوریه را نتانیاهو شخصا به پوتین داده است. در این سفر نتانیاهو مراتب تلاش خود را برای عادی سازی روابط با ترکیه به اطلاع رئیس جمهوری روسیه رساند و به نوشته روزنامه الدیار به او گفته است که با وجود مواضع نه چندان مناسبی که اردوغان در تحولات منطقه پیش گرفته چاره ای جز تحمل او نیست.
از سوی دیگر این واقعیت نیز وجود دارد که اردوغان در طول سال هایی که زمام امور سیاست خارجی را به احمد داوود اوغلو سپرده بود به هیچ کدام از اهداف منطقه ای خود نرسید. در حالی که شعار به صفر رساندن مشکلات را با همسایگان سر داده بود، اکنون با تمامی همسایگانش سخت ترین اختلافات را دارد که اختلاف با ایران کمترین حد آنها در مقایسه با دیگر همسایگان است. روزنامه دیلی تلگراف چاپ لندن می نویسد که بعد از بروز اختلاف میان احمد داوود اغلو، نخست وزیر سابق با رجب طیب اردوغان، که در گذشته نه چندان دور یار نزدیک هم بودند، اردوغان گمان می کند فرصتی پیش آمده تا با کنار رفتن او از قدرت همه مشکلات موجود را به گردن او بیندازد تا به این ترتیب بتواند وارد مرحله تازه ای از روابط خارجی خود شود که به زعم خود تنش کمتری داشته باشد. برای همین وقتی که بن علی یلدریم به سمت نخست وزیری انتخاب شد به صراحت اعلام کرد که مبارزه با تروریسم از جمله داعش را در اولویت سیاست های خود می داند. در حالی که مقامات ترکیه خوب می دانند ورود به چنین مرحله ای کار چندان ساده ای نیست و بی شک هزینه های خاص خود را دارد که حوادثی از قبیل حادثه سه شنبه شب فرودگاه آتاتورک استانبول می تواند کوچکترین آنها باشد.

*على موسوى خلخالى