سرویس ترکیه- برای بسیاری از تحلیل گران سیاست ترکیه، حوادث دو شب گذشته این کشور چندان هم تعجب آور نبود. افزایش ترور، ناتوانی در شکست دولت حزب عدالت و توسعه اردوغان از طریق روش های دموکراتیک، انزوای بین المللی و روز افزون ترکیه و اثرات جنگ داخلی سوریه همه به احتمال افزایش یک کودتای نظامی کمک کردند.
روز جمعه، بخشی از ارتش ترکیه دست به کودتا زد اما شکست خورده و این شکست برای آنها گران تمام شد. بیش از ۱۰۰ نفر از اعضای ارتش و حدود ۱۹۰ افسر پلیس و سرباز وفادار به دولتکشته شدند. بیش از ۲۴۰۰ پرسنل نظامی دستگیر شده و ۲۷۴۵ قاضی نیز از سوی دولت از سمت هایشان کنار گذاشته شدند. رئیس جمهور رجب طیب اردوغان، پس از درخواست هوادارانش برای آمدن به خیابان ها برای مقاومت در برابر کودتا، کنترل بر دولت را دوباره در دست گرفت.
هنوز اطلاعات کمی در مورد انگیزه دقیق رهبران نظامی ای که دست به کودتا زدند وجود دارد، اما یک چیز روشن است: این یک کودتا علیه دولتی دموکراتیک نبود. نه دولت و نه کودتاچیان دموکرات های “واقعی” نبودند. این کودتا تلاش غیر قانونی برای سرنگونی دولتی است که با حمایت زیاد مردم انتخاب شد اما در حکومت داری شدیدا ضد دموکراتیک است. تحت حکومت اردوغان، به خصوص در سه، چهار سال گذشته، دموکراسی ترکیه به طور قابل توجهی کاهش یافته است. دانشگاهیان و روشنفکران به خاطر امضای طوماری که از دولت می خواست تا عملیات نظامی خود در منطقه اکثرا کردنشین جنوب شرق آناتولی را متوقف سازد دستگیر شده اند. اردوغان اخیرا دست به اصلاح قانون اساسی زد تا بدین وسیله مصونیت حدود ۱۴۰ عضو پارلمان را بردارد؛ اقدامی که در درجه اول هدف آن اخراج نمایندگان کرد پارلمان بود.
تحولات ناشی از انتخابات پارلمانی ژوئن و نوامبر ۲۰۱۵ بسیاری از ترک ها را متقاعد ساخت که دیگر نمی توان از طرق دموکراتیک و صلح آمیز دولت را تغییر داد.
اردوغان نتایج انتخابات پارلمانی ژوئن ۲۰۱۵، که در آن حاکم حزب عدالت و توسعه اکثریت پارلمانی خود را از دست داده بود، نپذیرفت و خواستار برگزاری انتخابات مجدد در نوامبر ۲۰۱۵ شد.
در عین حال، او فرآیند صلح با شورشیان کرد که خود وی چند سال پیش آغاز کرده بود را نابود ساخت و دست به یک عملیات بزرگ نظامی در شهرهای کردنشین زد. در این عملیات هزاران نفر از مردم بی خانمان، زخمی و کشته شدند.
عملیات خشونت و ترس هماهنگ شده حکومت جواب داده و حزب حاکم در ماه نوامبر اکثریت پارلمانی خود را دوباره به دست آورد. از آن زمان تاکنون، شهرهای ترکیه به میدان جنگ تبدیل شده اند. ارتش شهرها و روستاهای جنوب شرقی این کشور را نابود کرده است، در عین حال داعش و حزب اتحاد دموکراتیک/(PYD) حزب کارگران کردستان (پ ک ک) حملاتی تروریستی در شهرهای بزرگ ترکیه انجام دادند- که باعث کشته شدن صدها غیرنظامی، پلیس و پرسنل ارتش شد.
برای بسیاری از تحلیل گران سیاست ترکیه، حوادث دو شب گذشته این کشور چندان هم تعجب آور نبود. افزایش ترور، ناتوانی در شکست دولت حزب عدالت و توسعه اردوغان از طریق روش های دموکراتیک، انزوای بین المللی و روز افزون ترکیه و اثرات جنگ داخلی سوریه همه به احتمال افزایش یک کودتای نظامی کمک کردند.
با وجود این اتفاقات، قابل توجه است که تقریبا تمام طبقه های سیاسی ترکیه گرد هم آمدند تا با کودتای جمعه مخالفت کنند. همه احزاب سیاسی عمده آن را محکوم کردند و جامعه مدنی باقی مانده ترکیه با توسل به زور در برابر آن ایستاد. با وجود نارضایتی شدید آنها از حکومت سرکوبگر اردوغان، احزاب مخالف قاطعانه اقدام برای انجام کودتا را محکوم کردند چرا که بر این باورند دیکتاتوری نظامی جایگزین مطلوبی برای حکومت استبدادی اردوغان نیست.
اکنون اردوغان محبوب تر از همیشه است. افزایش قطبی بودن جامعه، خشونت و بی ثباتی محبوبیت اردوغان را در میان طرفدارانش افزایش خواهد داد. به احتمال زیاد دولت می خواهد بر روی افزایش محبوبیت روز افزونش سرمایه گذاری کرده و خواستار برگزاری انتخابات زودهنگام در چند ماه آینده شود. هیچ جای تعجب نخواهد بود اگر حزب در انتخابات زود هنگام برنده شده و به اردوغان اجازه دهد به جای اصلاح قانون اساسی آن را بازنویسی کند و از این کودتا شکست خورده به عنوان راهی برای تبدیل ترکیه به یک دیکتاتوری تمام عیار مدنی استفاده کند.
انتظار داریم در روزهای آتی دولت نسبت به مخلفانش سرکوبگرانه تر عمل کند. نظامی گری روز افزون و استبداد دولت باعث به حاشیه راندن بیشترش در جامعه بین المللی خواهد شد. رسانه ها، دانشگاه ها، روشنفکران و مخالفان سیاسی جریمه خواهند شد. این شرایط همچنین ممکن است منجر به آغاز خروج عمده سرمایه خارجی از بازارهای ترکیه شود.
سزگین مدیر برنامه مطالعات خاورمیانه و استاد علوم سیاسی در مدرسه ماکسول شهروندی و امور عمومی دانشگاه سیراکیوز است.
