اقلیم کردستان عراق و راه های مسدود جدایی طلبی

گرچه تعداد اندکی از مقامات اقلیم کردستان عراق بر طبل همه‌پرسی و جدایی از دولت مرکزی می‌زنند، اما موانع مختلفی در ابعاد داخلی و بین المللی بر سر راه این اقدام وجود دارد که انجام آن را غیرممکن می‌کند.

به گزارش کورد پاریز به نقل از پایگاه خبری العهد، براساس زمان بندی تعیین شده برای اجرای همه پرسی در اقلیم کردستان عراق که مسعود بارزانی رئیس این اقلیم آن را ۲۵ سپتامبر اعلام کرده است، می‌توان گفت که شمارش معکوس برای این همه پرسی با شروع به کار کمیساریای انتخابات در اقلیم کردستان و کمیته عالی همه پرسی به مقدمه چینی فنی و لجستیکی برای انجام همه‌پرسی آغاز شده است .

بررسی تحولات در مساحت و چارچوب گسترده‌تر نشان دهنده شکل‌گیری رویکردها و جریان‌هایی است که نظراتی مخالف با رویاهایی دارند که برخی تصمیم سازان در داخل اقلیم کردستان آن را مطرح می کنند.

در رابطه با موضوع همه‌پرسی در اقلیم کردستان عراق سه بخش فعال وجود دارد. بخش اول کردها هستند که به نظر می‌رسد اوضاع مطلوبی ندارند. با وجود نزدیک شدن به زمان برگزاری همه پرسی ، به جای اینکه دیدگاه متحد در داخل کردها شکل بگیرد و زمینه‌ها و فضای موجود برای برپایی همه پرسی مهیا شود ، به نظر می‌رسد که کشمکش‌ها و اختلاف نظرها به شکل قابل توجهی افزایش پیدا کرده است. در این رابطه حزب دموکراتیک کردستان عراق به رهبری بارزانی تنها گروهی است که به شکل جدی از انجام همه پرسی سخن می‌گوید. این در حالی است که جنبش التغییر و جماعت اسلامی کرد اجرای همه پرسی را رد می‌کنند. این دو حزب در جریان نشست مشترکی که در ۱۱ جولای در شهر سلیمانیه برگزارکردند، ابراز داشتند انتخابات باید در زمان مقرر خود برگزار شود و همه پرسی به بعد از انتخابات یا هم‌زمان با آن موکول شود. آنها بر ضرورت تحقق منافع داخلی و وحدت ملی در رابطه با مسائل سرنوشت ساز از طریق گفت‌وگو بین جریان‌های سیاسی تأکید کردند. این جریان ها خواستار فعال سازی مجدد پارلمان و انتخاب رئیس جدید برای اقلیم کردستان به جای بارزانی شدند که دوران ریاستش بر کردستان عراق از دو سال پیش تاکنون به پایان رسیده است.

در حالی که اتحاد میهنی کردستان که در داخل خود اختلافات شدید و مشکلات گسترده‌ای دارد، موضع قاطع و مشخصی در قبال همه پرسی اتخاذ نکرده است، اما موضعی در حمایت و پشتیبانی از مواضع بارزانی نیز در پیش نگرفته است. توجه به این نکته لازم است یک هیئت از اتحادیه مذکور چند هفته پیش به ایران و ترکیه سفر کرد تا در رابطه با مسائل مربوط به همه پرسی با مقامات این کشورها گفتگو کند. این موضوع خشم و ناراحتی حزب دموکرات کردستان عراق را در پی داشت. به ویژه پس از آنکه تعدادی از عناصر هیئت سفر کننده به تهران و آنکارا اعلام کردند که از برپایی همه پرسی در شرایط کنونی حمایت نمی‌کنند.

از سوی دیگر اخیراً هجمه های تبلیغاتی سازماندهی شده نیز بر ضد همه پرسی از طریق برخی طرف های رسانه ای و جریان‌های سیاسی متنفذ کردها در دست انجام است. بر اساس نظرسنجی که شبکه تلویزیونی مستقل “ان آر تی” انجام داده ، ۶۱ درصد از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی که بالغ بر ۹۲ هزار نفر بودند، یعنی بیش از ۶۵ هزار نفر جدایی اقلیم کردستان از عراق را رد می‌کنند و تنها ۳۵ درصد به این همه پرسی پاسخ مثبت می‌دهند.

علاوه بر اینها شاسوار عبدالواحد مالک گروه رسانه ای نالیا که مالکیت شبکه تلویزیونی مذکور را بر عهده دارد و برادر سروه عبدالواحد نماینده پارلمان از حزب التغییر است، رویکردی تبلیغاتی با عنوان ” نه به همه پرسی ” را آغاز کرده است. وی در اظهاراتی در گفت‌وگو با رسانه‌های خارجی تأکید کرد که هفته آینده فعالیت‌های این گروه آغاز می‌شود و این رویکرد تلاش خواهد کرد نظرات مخالف با برپایی همه پرسی استقلال اقلیم کردستان را جمع‌آوری کند، چرا که در شرایط کنونی زمان مناسب برای انجام همه‌پرسی فرا نرسیده و هیچ دولت خارجی این اقدام را تأیید نمی‌کند.

در ابعاد داخلی و ملی نیز حیدر العبادی نخست وزیر عراق در کنفرانس مطبوعاتی هفتگی خود در روز سه‌شنبه گذشته مجموعه ای از مواضع سیاسی بغداد در قبال همه پرسی و جدایی را مورد توجه قرار داد و گفت که همه پرسی یک جانبه از سوی هر جریانی در چارچوب قانون اساسی عراق وجود ندارد و این همه پرسی غیرقانونی و غیر شرعی است و ما با آن تعامل نخواهیم کرد.

العبادی این سوال را مطرح کرد که کدام مقام، همه پرسی را در کردستان اجرا می کند؟ همه می دانند که بحران واقعی در سایه پارلمان تمدید شده و مؤسسات و وزارتخانه های راکد و عدم وجود توافق سیاسی در اقلیم به وجود آمده است. وی به کردها نسبت به در پیش گرفتن این اقدام هشدار داد و تاکید کرد که این همه پرسی پیامدهای منفی برای همه به دنبال خواهد داشت.

با وجود تلاش‌های بارزانی برای جلب نظر برخی مقامات بغداد نسبت به برگزاری همه پرسی در اقلیم کردستان، اما این تلاش‌ها تقریباً با شکست مواجه شده است، چرا که عرصه سیاسی عراق با رنگ ها و طوایف مختلف ایده برپایی همه پرسی کردستان را رد می‌کند و معتقد است پوشش و خاستگاه‌ قانونی برای این موضوع وجود ندارد یا اینکه شرایط کنونی برای برپایی آن مناسب نیست ، چرا که می‌تواند زمینه ساز تجزیه و تقسیم کشور شود.

حتی جریان‌ها و شخصیت‌های سیاسی وابسته به کردهای فیلی نیز موضع حمایت را در زمینه همه پرسی از خود نشان ندادند و برخی از آنها از ابراز نظرات خود در این زمینه خودداری کرده و برخی دیگر نگرانی‌های توجیه پذیر و معقول و منطقی را در این زمینه مطرح کردند.

در رابطه با عرصه بین‌الملل نیز کافی است به این موضوع اشاره کنیم که اطلاعات درز پیدا کرده از نتایج مذاکرات اخیر بارزانی با رهبران اروپایی در بروکسل و پاریس و پایتخت‌های اروپایی دیگر نشان می‌دهد که تعدادی از عناصر پارلمان اروپایی و مسئولان حکومتی اروپا به صراحت از خشم و انزجار خود نسبت به این اقدام سخن گفتند، به گونه‌ای که بارزانی دچار غافلگیری شدیدی شده است. آنها به بارزانی گفته‌اند: « آیا تمامی شرکای کرد شما جدایی و همه‌پرسی را تأیید می‌کنند؟ ما شنیده‌ایم که بیشتر آنها این موضوع را رد می‌کنند. آیا دولت بغداد با این اقدام موافق است؟ چرا که عدم موافقت دولت مرکزی بغداد با این اقدام به معنی پیچیده شدن بیشتر امور است. آیا شما امکانات و شرایط مالی و اقتصادی لازم برای اعلام استقلال را دارید؟ ما می دانیم که شما از دو سال پیش تاکنون مشکلات واقعی در تأمین حقوق کارمندان خود داشته اید که تعداد آن ها حدود یک میلیون نفر است و شما در این دیدار درخواست کمک برای تامین این حقوق ها را مطرح می کنید.»

علاوه بر اینها رئیس اقلیم کردستان عراق و رهبر حزب دموکراتیک کردستان بار دیگر مواضع صریح آمریکا مبنی بر مخالفت با همه پرسی و جدایی از عراق را دریافت کرد. این در حالی است که کردها آمریکا را متحد و حامی اصلی خود معرفی می‌کنند. این موضوع از زبان داگلاس سیلیمان سفیر واشنگتن در بغداد در جریان دیدار با بارزانی در ساختمان کنسولگری آمریکا در اربیل مطرح شده است.