اقلیم کردستان عراق خود را برای رفراندوم ۲۵ سپتامبر (۳ مهر) با هدف استقلال از حکومت مرکزی عراق آماده می‌کند. مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق با وجود مخالفت شدید دولت عراق، ترکیه و ایران با این رفراندوم، در آخرین اظهارات خود احتمال لغو یا تعویق این رفراندوم را به‌شدت رد کرد و این جسارت بارزانی نشان از حمایت قدرت‌های غربی به‌ویژه آمریکا از تأسیس دولت کُردی در شمال عراق است. رفراندومی که بارزانی قصد انجام آن را دارد در شرایطی برگزار می‌شود که حکومت مرکزی عراق درگیر جنگ داخلی با داعش است و در آخرین مراحل پاک‌سازی داعش از عراق قرار دارد و بارزانی با پیشمرگه‌های خود با سوء استفاده از بحران اخیر عراق با داعش استان نفت‌خیز و استراتژیک کرکوک را اشغال و دست به تصفیه نژادی ترکمانان و اعراب این استان زدند، به‌طوری‌که در چند سال اخیر ترکیب جمعیتی این استان به نفع کُردها تغییر یافته است و مطمئناً اگر رفراندومی هم برگزار شود به نفع بارزانی خواهد بود و دولتی هم که به اسم دولت مستقل کُردستان تشکیل خواهد شد دولتی خواهد بود که بیش از آنکه مستقل و متعلق به مردم کُرد باشد، ملعبه دست آمریکا و اسرائیل و درواقع اسرائیل دوم در منطقه خواهد شد.
سوالی که ممکن است مطرح شود این است که آمریکا مخالف برگزاری رفراندوم استقلال اقلیم کردستان عراق است و با وجود مخالفت آمریکا بارزانی چگونه می تواند به استقلال کردستان دست یابد؟
باید توجه کرد که آمریکا همواره از برگزاری رفراندوم بارزانی حمایت کرده و فقط خواستار تعویق زمان این رفراندوم است، علت آن هم این است که آمریکا تمرکز خود را روی کُردهای سوریه گذاشته است تا با آموزش‌های نظامی و ارسال سلاح‌های سنگین، شبه‌نظامیان کُرد یگان‌های مدافع خلق (ی.پ.گ) را به شمال سوریه مسلط کند و آن‌ها را به شرایط مطلوب پیشمرگه‌های اقلیم کردستان عراق برساند و در فرصت مناسب دولت کُردی (اسرائیل دوم) را از شمال عراق تا دریای مدیترانه تأسیس کند و در آینده ترکیه و حتی ایران را تجزیه و به این دولت ملحق کند.
سؤالی که مطرح می‌شود این است که با وجود مخالفت شدید عراق، ایران و ترکیه آیا باز هم بارزانی می‌تواند این رفراندوم را برگزار کند؟
ابتدا باید این مسئله را روشن کرد که دولت ترکیه مخالف تجزیه عراق و تشکیل دولت کردستان نیست، چراکه ترکیه اولین کشوری بود که کردستان بارزانی را به رسمیت شناخته است، زیرا در سال ۲۰۱۳ علیرغم وجود حکومت مرکزی عراق یک قرارداد ۵۰ ساله نفتی با حکومت بارزانی منعقد کرد. این قرارداد از بالای سر حکومت مرکزی عراق با بارزانی امضاء شد. حکومت مالکی این قرارداد را غیرقانونی و برخلاف تمامی موازین بین‌المللی اعلام کرد. این قرارداد در حقوق بین‌الملل به معنای “قاچاق نفت” تلقی می‌شود. تا یک سال بعد از امضای قرارداد فوق حکومت بارزانی ـ اردوغان نتوانستند آن را عملی کنند، ولی بعد از اشغال موصل توسط داعش، ترکیه بلافاصله آغاز به فروش نفت عراق به اسرائیل کرد. بعد از اشغال موصل، بارزانی نیز شهر ترکمان‌نشین کرکوک را اشغال کرد، زیرا کرکوک به علت منابع نفتی و موقعیت ژئوپلیتیک اهمیت حیاتی برای کردستان آمریکا ـ اسرائیل داشت. بارزانی بعد از اشغال کرکوک اعلام کرد که نفت کرکوک را از طریق ترکیه خواهد فروخت.
بدین ترتیب آمریکا پروژه‌ای را که به علت شرایط نامساعد جهانی و منطقه‌ای نتوانست به دست “تورگوت اؤزال” متحد سابق خود اجرا کند، به دست اردوغان عملی کرد و در مقابل سهمی از نفت کرکوک برای ترکیه، با فدا کردن ترکمانان عراق که متحد طبیعی ترکیه در عراق محسوب می‌شدند، کردستان عراق را به موقعیت کنونی رساند. به یک معنی اردوغان معمار کردستان در این مرحله است.
دولت اردوغان فکر می‌کرد که می‌تواند بارزانی را همواره تحت کنترل خود قرار دهد اما الآن به این نتیجه رسیده است که تجزیه عراق اجتناب‌ناپذیر است و ترکیه طرفدار استقلال کردستان عراق است،ژست‌های اخیر سیاسی مقامات دولت ترکیه در مخالفت با رفراندوم بارزانی و همراهی با ایران با این هدف صورت می‌گیرد که از کارت بارزانی برای همکاری با ایران برای برون‌رفت از بحران سوریه استفاده کنند و حداکثر امتیاز را از آمریکا و بارزانی در قبال استقلال کردستان عراق دریافت کنند.
نویسنده: حمید قدسی آذر
