پس از توافق اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق برای مدیریت مشترک منطقه سنجار، حالا پ.ک.ک به منظور ادامه حضور غیرقانونی در این منطقه، به دنبال پوشش و راه‌های موذیانه می‌گردد.

به گزارش کوردپاریز، امروز برخی از روزنامه های ترکیه از جمله سوزجو، ادعای عجیبی را در قالب یک خبر امنیتی منتشر کردند که عملاً دولت بغداد را در مظان اتهام سنگینی قرار داد.

در خبر مزبور، ادعا شده که ۱ هزار و ۵۰۰ نفر از نیروهای پ.ک.ک در شنگال، به استخدام واحدهای منطقه ای وزارت دفاع عراق درآمده و حالا این افراد، عملاً به عنوان نیروی نظامی مسلح، حقوق بگیر بغداد هستند!

آیا ممکن است کشوری که به تازگی از شر مبارزه طولانی و پرهزینه با تروریسم نجات یافته و در این راه علاوه بر صدها شهید، متحمل میلیاردها دلار خسارت شده، با یک گروه تروریستی ضدهمسایه، همکاری کند؟ البته که پاسخ منفی است. اما اصل ماجرا چیست و ترکیه از اعمال فشار بر بغداد و اربیل، چه هدفی را دنبال می کند؟

ماجرای ادعای عجیب روزنامه های ترکیه علیه دولت مرکزی عراق و متهم کردن بغداد به همکاری با تروریسم و استخدام نیروهای تروریستی، از این قرار است که ظاهراً، بخشی از نهادهای اقماری پ.ک.ک، هنوز هم برای خروج کامل از شنگال، مقاومت می کنند. پس از توافق اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق برای مدیریت مشترک منطقه شنگال، حالا پ.ک.ک به منظور ادامه حضور غیرقانونی در این منطقه، به دنبال پوشش و راه های موذیانه می گردد.

.

از مبارزه با داعش تا مبارزه با پ.ک.ک

یکی از دستاوردهای سیاسی – امنیتی مهم بین اربیل و بغداد در دوران مسئولیت مصطفی الکاظمی، تعیین تکلیف منطقه شنگال بوده است. چرا که حملات مداوم ترکیه به این منطقه، حضور غیرقانونی پ.ک.ک و وضعیت اسفناک آوارگان، این نگرانی را به وجود آورده بود که شنگال به  یک تهدید بزرگ علیه امنیت ملی عراق تبدیل شده و حتی کانون جدیدی برای زدوخوردهای چندجانبه شود.  

یک ماه پیش، مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق و نچیروان بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق توافق کردند که همه نیروها از شنگال خارج شوند و یک تیم مشترک، نیروهای انتظامی و دفاعی جدیدی را از میان خود افراد بومی برای دفاع از شنگال استخدام کند، آنان را آموزش دهد و اجازه ندهد که هیچ گروهی بر مردم ظلم کند.

ولی حالا برخی رسانه های ترکیه ادعا کرده اند که گروهی از نیروهای وابسته به پ.ک.ک، با تغییر هویت و حتی جعل شناسنامه و مدرک، خود را به عنوان جوانان اهل شنگال جا زده و به استخدام دولت درامده و سلاح دریافت کرده اند.

.

چرا شنگال مهم است؟

شنگال، از لحاظ سیاسی، یکی از مناطق متنازع علیه خاک عراق است که از لحاظ شیوه اداره و قرار گرفتن یا قرار نگرفتن در شمول قلمرو اداری دولت مرکزی و اقلیم کردستان، تکلیف آن روشن نشده است.

شنگال که در دوران حملات وحشیانه گروه تروریستی تکفیری داعش، شاهد کشتار صدها انسان مظلوم و به ربوده شدن صدها زن و دختر بی دفاع بود، پس از شکست داعش، با مشکل دیگری روبرو شد که همانا حضور غیرقانونی نهادهای اقماری پ.ک.ک در این منطقه بود.

پ.ک.ک به بهانه دفاع از کردهای ایزدی، نیروهای خود را به این منطقه فرستاد و از آنجایی که قبلاً نیز بخشی از افراد خود را در کرکوک و مخمور مستقر کرده بود، در گرماگرم مبارزه با تکفیری ها، کسی به این مساله توجه خاصی نشان نداد.

اما پس از پایان حضور داعش، پ.ک.ک و حتی نهادهای اقماری این گروه در پارلمان ترکیه، این ایده را مطرح کردند که شنگال می تواند به عنوان یک منطقه خودمختار یا خودگردان، در اختیار نیروهای محلی باشد که پ.ک.ک آنان را تسلیح کرده و آموزش داده است.

نیروی هوایی ترکیه به بهانه مبارزه با پ.ک.ک، بارها این منطقه را هم با هواپیماهای جنگنده بمباران کرد و هم تعداد قابل توجهی از سران پ.ک.ک را در شنگال، با پهپادهای خود از راه دور مورد هدف قرار داده و آنان را از بین برد.   

با این حال، پ.ک.ک باز هم ماندن در شنگال را بر ترک این شهر ترجیح داد. چرا؟ بنا به این دلایل:

۱- اصلی ترین استراتژی امنیتی ترکیه در برابر تهدیدات تروریستی پ.ک.ک، بیرون راندن کامل نیروهای گروه از داخل خاک ترکیه است. سلیمان سویلو وزیر کشور ترکیه چندی پیش اعلام کرد، حالا فقط بین ۳۵۰ تا ۴۰۰ نفر از افراد پ.ک.ک در داخل خاک ترکیه حضور دارند و این در حالی است که زمانی تعداد آنان در داخل خاک ترکیه بین ۱۵۰۰ تا ۲ هزار نفر در نوسان بود.

اما صرفاً بیرون راندن این گروه از داخل ترکیه، برای سرویس اطلاعاتی میت و ارتش ترکیه کافی نیست و کانون اصلی استراتژی، متمرکز کردن پ.ک.ک در کوهستان قندیل است. بنابر این، تجمع پ.ک.ک در شنگال، به معنی ایجاد قندیل دوم یا قرارگاه مرکزی دوم است و چنین چیزی برای ترکیه غیر قابل قبول است. چرا که بین قندیل و خاک ترکیه، فاصله ای طولانی وجود دارد و با رصد هوایی دقیق منطقه، انتقال نیرو از قندیل به ترکیه، بسیار دشوار است. اما از شنگال تا ترکیه، فقط ۶۰ کیلومتر راه است و پ.ک.ک از آنجا می تواند به راحتی خود را به ترکیه برساند.

۲- از شنگال تا مناطق کردنشین شمال سوریه، کمتر از یکصد کیلومتر راه کوهستانی است و استقرار نیروهای پ.ک.ک در این نقطه استراتژیک، می تواند برای ترکیه، تهدید مضاعف باشد. چرا که نیروهای پ.ک.ک پس از ورود به شمال سوریه، برای دور زدن مرز و ورود به ترکیه، امکان مانور بیشتری خواهند داشت.

۳- پ.ک.ک با تداوم استقرار در شنگال، می تواند علاوه بر تولید مزاحمت بر مسیر روابط اقتصادی ترکیه و اقلیم کردستان عراق، افراد خود را به تلعفر، موصل، اربیل، دهوک و بعشیقه بفرستد و برای نظامیان، تجار، دیپلمات ها و دیگر افراد وابسته به ترکیه، دردسر ایجاد کند.

۴- شکل گیری یک ساختار دفاکتوی غیررسمی به نام خودگردانی در شنگال، در آینده، با برخی برنامه ها و اهداف ترکیه در مورد ترکمان ها و نفوذ بیشتر در تلعفر و مناطق دیگر، مشکل ایجاد خواهد کرد.

پس از اعلام توافق بغداد و اربیل برای مدیریت مشترک شنگال، جمیل بایک رئیس شورای رهبری پ.ک.ک به تندی به حزب دموکرات کردستان عراق تاخته و اعلام کرد که حاضر نیست این شهر را به خائنین واگذار کند. اما ظاهراً، بعدها او توسط آمریکایی ها و دیگران نیز تحت فشار قرار گرفت و چنین شد که بایک، فتیله تهدیدات خود را پایین کشید و روند تخلیه ساختمان های نهادهای اقماری پ.ک.ک در شنگال آغاز شد.

محما خلیل فرماندار شنگال اعلام کرده که ۸ پایگاه و ساختمان بزرگ پ.ک.ک تخلیه شده و پرچم ها نیز پایین کشیده شده اند. اما ارشاد صالحی رئیس جبهه ترکمان های عراق، اعلام کرده که تخلیه، کاملاً صوری و فرمایشی بوده و نیروهای پ.ک.ک از این ساختمان ها خارج شده و به ده ها منزل مسکونی مردم در شنگال رفته و ساکن شده اند.

در همین حال، خاقان کاراچای سرکنسول ترکیه در اربیل و مهمت کوچک ساکاللی سرکنسول ترکیه در موصل، اعلام کرده اند که کشور متبوع آنها، قبول نمی کند که پ.ک.ک تحت هیچ نامی در شنگال حضور داشته باشد.

حالا بحث بیرون کردن نیروهای پ.ک.ک از شنگال، وارد یک فاز حساس و پیچیده شده که عبارت است از تشخیص این موضوع که آیا آن دسته از جوانان کُرد ایزدی که در شنگال، به استخدام وزارت دفاع عراق درآمده و سلاح در دست گرفته اند، تحت امر بغداد خواهند بود یا پ.ک.ک از طریق آنان می تواند اهداف خود را پیش ببرد؟

واقعیت این است که دولت عراق در شرایط فعلی از توانمندی های دفاعی و امنیتی لازم برای کنترل این موضوع برخوردار است و شواهد نشان می دهد که مدیریت مشترک بغداد و اربیل، می تواند به مشکلات، پایان دهد.

در پایان باید گفت، تمام شواهد نشان دهنده این است که حضور غیرقانونی پ.ک.ک در شنگال، هم از طرف دولت ترکیه و هم از سوی خود نیروهای پ.ک.ک، به عنوان یک کارت و ابزار فشار مورد استفاده قرار می گیرد و به همین خاطر، امنیت و ثبات عراق و اقلیم کردستان، به خطر می افتد.

تنها راهکار برای حل این معضل، عدم مداخله ترکیه و عدم تحریک ترکمان ها و دیگران و همچنین پرهیز نیروهای پ.ک.ک از ماجراجویی است تا مسئولین دولت مرکزی عراق و مسئولین محلی اقلیم کردستان، بر اساس توافق صورت گرفته، به شکل قانونی و درست، امنیت شنگال را تامین کنند و به دیگران، اجازه مداخله ندهند.