هدف اعلامی آنکارا از لشکر کشی ها به شمال سوریه، جلوگیری از هم مرز شدن عناصر وابسته به پ.ک.ک که به عنوان نیروهای کرد دموکراتیک سوریه شناخته می شوند و دور کردن خطر امنیتی آنها از مرزهای جنوبی خود است.
«رجب طیب اردوغان»، رئیس جمهور ترکیه دوشنبه شب و بعد از نشست کابینه خود در جمع خبرنگاران با اشاره به وضعیت سوریه گفت که ما در مرزهای جنوبی خود به عمق ۳۰ کیلومتر برای ایجاد منطقه امن در بخش هایی که کاستی هایی وجود دارد گام‌های خود را برخواهیم داشت.
وی افزود: «اولویت ما برای کشور و ایجاد منطقه امن مناطقی است که از آنجا تجاوزات و حملات انجام می گیرد و همین که نیروهای نظامی و امنیتی ما آماده شوند عملیات خود را آغاز خواهیم کرد.» رئیس جمهور ترکیه ادامه داد: «در روز پنجشنبه در جلسه شورای امنیت ملی، ابعاد این موضوع را بررسی کرده و تصمیم خود را اعلام خواهیم کرد.»
کارشناسان سیاسی، این اظهارات را مقدمات عملیات جدید ترکیه در شمال سوریه ارزیابی می کنند که بعد از عملیات های سپر بهار در سال ۲۰۲۰، چشمه صلح در سال ۲۰۱۹، شاخه زیتون در سال ۲۰۱۸ و سپر فرات در سال ۲۰۱۶ انجام خواهد گرفت.
اهداف همه این عملیات ها شمال سوریه و مناطق کردنشین و بخشی از مناطق عرب نشین سوریه از جمله ادلب، عفرین، شمال حلب، الباب، راس العین و تل ابیض بوده است.
.
تاثیر جنگ روسیه و بحران بر تصمیم ترکیه
عمده مناطق اشغال نشده از سوی ترکیه در شمال سوریه نظیر منبج، قامشلو، کوبانی، تل رفعت و عین العرب توسط کردهای متحد با آمریکا، روسیه و ارتش سوریه اداره می شود. از آغاز جنگ روسیه علیه اوکراین بیش از ۳ ماه می گذرد، در حالیکه بسیاری بر این تصور بودند که این جنگ بین دو هفته تا ۲ ماه به پایان برسد اما به نظر می رسد که روسیه در این جنگ گرفتار آمده و با تلفات نظامی و انسانی سنگینی که داشته، فعلاً فرصت تمرکز روی سوریه را ندارد.
بر همین اساس است که ترکیه با مشغول بودن یکی از مهمترین بازیگران سوریه به جنگ، تصمیم گرفته تا از این فرصت طلایی استفاده کرده و رویای خود برای ایجاد منطقه امن به عمق ۳۰ کیلومتر در سرتاسر شمال سوریه را جامه عمل بپوشاند.
.
اهداف سیاسی اردوغان
هدف اعلامی آنکارا از لشکر کشی ها به شمال سوریه، جلوگیری از هم مرز شدن عناصر وابسته به پ.ک.ک که به عنوان نیروهای کرد دموکراتیک سوریه شناخته می شوند و دور کردن خطر امنیتی آنها از مرزهای جنوبی خود است.
اما در ورای این هدف اعلامی، اهدافی نیز وجود دارد که می توان به آن اشاره کرد؛ از جمله اینکه با رسیدن قطار بحران سوریه به ایستگاه های پایانی خود و تثبیت حکومت بشار اسد در دمشق، ترکیه تلاش دارد تا در آینده سیاسی این کشور نقش آفرین باشد.
آنکارا میلیاردها دلار هزینه کرد تا بتواند دولت بشار اسد را ساقط کند و حالا با شکست هدف خود به دنبال جایگاهی در آینده سوریه است.
بر همین اساس در کنار استفاده از نفوذ خود در بین مخالفین دولت سوریه که در حال تدوین قانون اساسی جدید برای این کشور هستند، تلاش می کند تا بخش هایی از خاک سوریه را به صورت غیرمستقیم به اشغال خود در آورده و از جمعیت عمدتاً هوادار خود که در آینده در آنجا ساکن خواهد کرد، نهایت استفاده را در آینده سوریه ببرد.
.
لشکر کشی و نیم نگاهی به انتخابات داخلی
سال آینده میلادی انتخابات ریاست جمهوری ترکیه برگزار خواهد شد. بحران اقتصادی ترکیه هر روز شکل ترسناک تری به خود گرفته و بر اساس گزارش رسمی مرکز آمار این کشور، تورمی ۷۰ درصدی و بر اساس آمار مراکز مستقل، بیش از ۱۵۰ تا ۲۰۰ درصدی را به خود دیده که طی ۲۰ سال گذشته بی سابقه است.
همین یک مورد کافیست تا چشم انداز انتخابات را برای اردوغان تار و مبهم کند؛ اما نکته دیگر برای اردوغان حملاتی است که از سوی مخالفان حزب حاکم به سیاست مهاجر پذیری وی می شود.
این حملات در همراهی با نارضایتی مردمی از حضور گسترده مهاجران سوری که رقمی بین ۳.۵ تا ۴ میلیون نفر را شامل می شود، چشم انداز پیروزی مجدد اردوغان را هر چه بیشتر تاریک کرده است.
بر این اساس، اردوغان و دولت وی که زمانی با ادبیات انصار و مهاجرین، این پناهجویان را در کشور مستقر کردند، حالا در شرایطی هستند که باید هر چه زودتر تکلیف آنها را مشخص کنند.
ایجاد منطقه امن در سوریه و ساخت واحدهای مسکونی برای انتقال یک میلیون مهاجر سوری به این مناطق که از سوی اردوغان اعلام شده، می تواند منجر به بازگرداندن بخشی از محبوبیت از دست رفته رئیس جمهور ترکیه و افزایش امید او برای انتخاب در دور آینده باشد.
.
چه مناطقی مورد هدف است
اردوغان به طور کلی، اولویت را مناطقی خوانده که از آنجا به نیروهای ترکیه و مرزهای این کشور حمله می شود و نیز در بخش دوم، ایجاد یک نوار کلی با عمق ۳۰ کیلومتر را مد نظر قرار داده است.
بر این اساس می توان گفت که تل رفعت در غرب فرات و عین العرب و منبج که در شرق فرات هستند از اهداف اولیه ترکیه محسوب شوند و بعد از آن قامشلو و کوبانی می تواند مد نظر باشد.
اگرچه برخی گمانه ها به حلب نیز اشاره کرده اند، اما به دو دلیل این امکان ضعیف است: اول اینکه حلب عمقی بیش از ۳۰ کیلومتر را در خاک سوریه داشته و دوم اینکه این منطقه بر خلاف دیگر مناطق، عربی بوده و در دست ارتش سوریه است و این شهر برای دمشق و متحدان آن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
.
ترکیه و محور مقاومت
کیفیت این عملیات و مناطق انتخاب شده ممکن است که باعث درگیری مستقیم ترکیه با محور مقاومت شود که این موضوع منطقه را با چالش جدیدی روبرو خواهد کرد.
آنکارا طی چند ماه گذشته رویکرد خود در قبال تهران در حوزه دیپلماسی را تغییر داده بطوریکه بازوهای رسانه ای این کشور ضمن نگرانی از وضعیت موجود در پرونده هسته ای و چشم انداز توافق برجام، هشدار می دهند که ترکیه دیگر در قبال اقدامات منطقه ای ایران سکوت نخواهد کرد و از قدرت خود برای تهدید تهران در ورای مرزهای خود استفاده خواهد کرد.
این تغییر رویکرد را همچنین باید مرتبط با عادی سازی روابط آنکارا با تل آویو و ریاض دانست که در ورای آن، جبهه ای واحد در حال شکل گیری است.
شاید بتوان اتفاقی که در روزها و هفته های آینده در شمال سوریه رخ می دهد را شکل میدانی تغییر دیپلماسی ترکیه در قبال ایران دانست که البته شرایط در منطقه را بیش از گذشته پیچیده خواهد کرد.
