به قلم: رضا قنبری (روزنامه‌نگار و کارشناس مسائل ترکیه)
تحرکات اخیر ارتش ترکیه نشان می‌دهد که ممکن است دوباره بخشی از سوریه مجددا به کانون جنگ و درگیری کشیده شود. اردوغان به دنبال فرصتی برای نابودی پ.ک.ک است.
ترکیه آماده حمله نظامی به شمال سوریه می شود. هدف، عمق سی کیلومتری خاک همسایه جنوبی که یکی از بحرانی ترین نقاط خاورمیانه است و همه قدرت های جهانی و منطقه ای دستی در آتش آن دارند، برای چهارمین بار در شش سال اخیر و درحالی که گویی بین النهرین هیچگاه روی آرامش به خود نخواهد دید. آنکارا از پشتیبانی نظامی- مالی شهرهای شمالی سوریه از جدایی طلبان مسلح نگران است و مخالفان نسبت به فجایع انسانی و موج تازه ی آوارگان هشدار می دهند. در این شماره به اختلافات مرزی دو کشور نگاهی تاریخی انداخته و اهداف اردوغان در این ماجراجویی تازه را بررسی می کنم.
اولین حمله نظامی ارتش ترکیه به سوریه در سال ۲۰۱۶ با نام “سپر فرات” برای ایجاد حائلی بین دو منطقه “عفرین” در شمال غرب و کوبانی در شمال سوریه انجام شد تا خط اتصال نظامی مخالفان مسلح را قطع کند. دو سال بعد در عملیات “شاخه زیتون” مناطق شمال غرب سوریه، چون “عفرین” و شهرک‌های اطراف آن اشغال شد و سپس در عملیات “چشمه صلح ۲۰۲۱ “، “راس العین و تل ابیض” در شرق سوریه به تصرف ترکیه درآمد. شهر‌هایی که البته همگی در عمق سی کیلومتری خاک سوریه قرار دارند و اردوغان پس از فشار‌های بین المللی بالاخره در سوچی با پوتین در مورد یک گردان مشترک گشت زنی در این منطقه توافق کرد.
هدف تازه ترکیه در سوریه این بار “تل رفعت” و “منبج “در جنوب عفرین است. چه آنکه برنامه‌های فراوانی برای ایجاد اردوگاه‌های پناهندگان سوری در این مناطق وجود دارد و منتقدان از قصد ترکیه برای برهم زدن بافت جمعیتی شمال سوریه در جهت کاهش جمعیت کردها می گویند.
***
اردوغان در آخرین موضع گیری “تل رفعت” را مرکز پشتیبانی نظامی “پ.پ.ک” نامیده و آتش بس را به خروج نیروهای مسلح از عمق ۳۰ کیلومتری مرزهای مشترک منوط کرده است. او به خوبی می داند آمریکا پای خود را برای همیشه از باتلاق سوریه بیرون کشیده و مسکو به دلیل جنگ اوکراین پشت آنکارا را درمنطقه خالی نمی کند. از دیگر سو دفاع از مرزها در یک قرن اخیر همواره برای سیاستمداران، محبوبیت به بار آورده و عدالت و توسعه که در انتخابات پیشرو اکثریت شکننده ای در اختیار دارد از یک جنگ کنترل شده استقبال می کند. هرچند با ائتلاف شاخه نظامی دموکراتیک کردها و ارتش سوریه ممکن است وضعیت غیرقابل پیش بینی شود. البته حمله به “تل رفعت و منبج” ممکن است با پادرمیانی ایران و روسیه به تعویق بیفتد اما به تجربه یک دهه اخیر زنگ انتخابات در ترکیه با ناقوس جنگ همراهی همیشگی دارد.
