پژاک برگرفته از خط‌ مشی مارکسیست ـ لنینیستی پ‌ک‌ک و عبدالله اوجالان است که وی نیز خود آنرا از سیستم شوروی سابق کپی‌بردار کرده بود. پ‌ک‌ک که تا زمان فروپاشی شوروی سابق و سیستم کمونیستی در این کشور، دارای خط‌مشی مارکسیستی ـ لنینیستی بود؛ بدنبال فروپاشی این سیستم، اوجالان شروع به نقدهایی از این سیستم نمود و به تدریج گرایشی غربی و سرمایه‌داری به خود گرفت.

تغییر و تحول در نحوه‌ی تفکرات اوجالان، گروه وی را نیز به سوی جمع‌آوری سرمایه و سرمایه‌گذاری سوق داد؛ لذا از سال ۱۹۹۰ به بعد شاهد اوج‌گیری فعالیت‌های اقتصادی پ‌ک‌ک از طریق کانال‌های مختلف هستیم. این درحالی بود که تاقبل از آن که این گروه برپایه‌ی مارکسیستی استوار بود،‌ اهمیت چندانی به اقتصاد و سرمایه نمی‌دادند و معتقد بودند که جامعه باید یکسان باشد یا به عبارتی هرکس به اندازه‌ی توان خود کار انجام دهد و به اندازه‌ی نیازش بردارد و این در واقع فرمول نابرابری است نه یکسانی. البته این فرمول عمر چندانی نداشت و در اواخر سال ۱۹۸۹ با فروپاشی سیستم آن در شوروی سابق و حکومت یلتسین، این طرز فکر و سیستم هم پایان یافت. چنانچه گفته شد اوجالان که از ابتدا افکار و راهکارهای خود را بر این پایه استوار کرده بود، بعد از فروپاشی این سیستم به سوی سرمایه‌داری و دنیای غرب گرایش پیدا کرد تا جائیکه اگر به منابع آموزشی و سخنان اوجالان قبل از سال ۱۹۹۰ و بعد از آن و به ویژه بعد از دستگیری وی در سال ۱۹۹۹ و زندانی شدن در جزیره‌ی ایمرالی را کنار هم قرار دهیم، متوجه خواهیم شد که چرخشی ۱۸۰ درجه در افکار و راهکارهای وی و گروهش وجود دارد.

تحولات فکری در فرقه

پژاک هم در سال ۲۰۰۳ برهمین اصول تعریف شده توسط اوجالان بنا نهاده شد. این گروه که در اوایل با فرمان عثمان اوجالان هدایت می‌شد، دارای خط‌مشی نرم و لیبرالی بود که بعد از جداشدن وی از پژاک و هدایت و کنترل آن توسط سران قدیمی پ‌ک‌ک از جمله مراد کارایلان (جمال) و جمیل بایک (جمعه)، وارد فاز خشک‌تری از جنس ایدئولوژی ساخت این اشخاص شد. مرحله‌ی بعدی در پژاک از زمان اعزام چند تن از کُردهای مناطق کرمانشاه وایلام از جمله شیرزاد کمانگر (کلهر) و ریوار آبدانان به بخش مدیریتی این گروه شروع شد. چراکه این دونفر با کمک چند عضودیگر و تحت‌تاثیر قراردادن شخصیت‌هایی مثل ریزان جاوید، بریار گابار و قاضی آوره، خط‌مشی پژاک را آنچه که توسط سران پ‌ک‌ک مشخص و تعیین شده بود تحریف و به سمت وسویی جدید سوق دادند که به آن یارسان گفته می‌شود.

دلایل حمایت

یارسان یکی از گرایش‌های دینی ـ مذهبی در مناطق کرمانشاه و ایلام است که به گفته‌ی محققان در این زمینه، ریشه در ادوار گذشته و آئین‌های باستان ایرانی از جمله زرتشتی داشته است که به دلایل متعدد این بخش کوچک از اهالی این مناطق به نوعی در چشم جامعه جایگاهی منفی به خود گرفته است و از لحاظ کمیتی هم جمعیت چندانی ندارند. اما همچنان که در بالا به آن اشاره شد، دلایل و چگونگی ظهور دوباره‌ی آن در پژاک به همت مضاعف اعضای این گروه از جمله شیرزاد کمانگر و ریوار آبدانان برمی‌گردد که توانسته‌اند حتی ریزان، بریار، قاضی و … را نیز تحت تأثیر خود قرارداده و با افکار و راهکارهای خود همسو کنند. لذا باید منتظر رویش فکری جدید در پژاک آنهم از نوع آئینی ـ مذهبی باشیم.

تغییردر خط مشی فرقه

طرفداری و حمایت پژاک در چند سال گذشته از اهل یارسان و اعلامیه‌ی این اواخر بخاطر اختتامیه‌ی کنگره‌ی آنها، شواهد و قرائنی هستند که گرایش فکری و سیاسی این گروه را به نوعی متحول خواهد کرد. در ضمن ناگفته نماند دست‌های پنهان زیادی مشغول حمایت و جانبداری از یارسانیان هستند که با همسو شدن پژاک با این سیاست‌های پشت‌پرده‌ی خارجی‌ها، باید منتظر گامهای بعدی پژاک در این خصوص باشیم.