بورجو اوزچلیک
در روزهای پس از سقوط دمشق تحت کنترل رژیم، هنگامی که هیئت تحریر شام HTS و متحدانش از پایگاه خود در ادلب در شمال غرب سوریه به سمت جنوب حرکت کردند، نیروهای دموکراتیک سوریه SDF دور جدیدی از شکست‌ها را از ارتش ملی سوریه (SNA)، ائتلاف محلی شبه‌نظامیان عرب مورد حمایت ترکیه، متحمل شد. SDF از شهر نفت‌خیز دیرالزور عقب‌نشینی کرد، در تل رفعت متحمل شکست سنگین شد، از منبج (سی کیلومتر غرب رودخانه فرات) نیز عقب نشست و به شرق فرات عقب رفت. منبج عمدتاً عرب است، در حالی که کردها، ترکمن‌ها، چرکسی‌ها (قومی از تبار قفقازی آدیغه‌ای، آبخازی و سنی) و چچنی‌ها اقلیت‌ها را تشکیل می‌دهند. علیرغم آتش‌بس میان‌جی‌گری شده توسط آمریکا برای خاتمه دادن به درگیری‌ها در منبج و سد تشرین، SDF اکنون از احتمال حمله به عین العرب (کوبانی) در شمال شرق می‌ترسد، شهری نمادین و استراتژیک برای کردها. این یک حرکت پرریسک برای SNA خواهد بود و احتمالاً آن‌ها را در یک درگیری طولانی گرفتار می‌کند.
قدرت بازدارندگی نظامی SDF در برابر ترکیه و SNA کاهش یافته است. به احتمال زیاد این نیروها به مناطق کردستانی در نوک شمال شرقی سوریه محدود خواهند شد سرزمینی محدودتر از منطقه یکپارچه و قومیتی متنوعی که پیش‌تر آرزوی حکمرانی بر آن را داشتند. همچنین آن‌ها نسبت به HTS تأثیر کمتری دارند، که از سال ۲۰۱۷ در ادلب، جایی که بر جمعیتی حدود دو میلیون نفر حکومت می‌کند، به تلاش خود ادامه داده است تا به عنوان اصلی‌ترین قانون‌گذار در سوریه پس از اسد شناخته شود.
ایالات متحده هنوز حدود ۹۰۰ نیروی نظامی در شمال شرق سوریه مستقر کرده و از ۲۰۱۵ از SDF برای مقابله با آنچه از داعش باقی مانده است حمایت کرده است. با این حال، با دولت دونالد ترامپ که خواهان خروج نیروهای آمریکایی است، SDF ممکن است با تهدیدی وجودی مواجه شود. مظلوم عبدی، رهبر SDF، هشدار داده است که سوریه ممکن است وارد یک “جنگ داخلی خونین” شود مگر اینکه دولت جدید نماینده تمامی گروه‌های سوریه باشد.
در دوران رژیم اسد، HTS و SDF در یک توازن ناپایدار قدرت قرار داشتند، که بیشتر متمرکز بر بقا و مقاومت در برابر نیروهای رژیم (دولت اسد) و حامیان روسی و ایرانی آن‌ها بود. HTS یک سازمان جهادی سنی است که ریشه‌های آن به شاخه سوری القاعده برمی‌گردد و فرماندهان و مبارزان آن از گروه‌های جهادی مختلف هستند. این گروه ادعا می‌کند که دیدگاه‌های افراطی خود را در سال‌های اخیر تعدیل کرده است و اکنون به حقوق زنان و اقلیت‌ها احترام می‌گذارد.
با این حال، هنوز هم سوالاتی مطرح است که آیا رهبران جهادی و افراطی و مبارزان جدیداً جسور شده می‌توانند تغییراتی اساسی در رفتار خود ایجاد کنند. از سوی دیگر، SDF تحت رهبری واحدهای مدافع خلق (YPG) است، شاخه سوری حزب کارگران کردستان (PKK)، که ایالات متحده، بریتانیا و سایر متحدان غربی آن را به عنوان یک سازمان تروریستی می‌شناسند. طرح حکمرانی و ایدئولوژی SDF از PKK نشأت می‌گیرد و بیشتر در خطوط چپ‌گرای سکولار قرار دارد. این که SDF جزئی از یک جنبش کردی بین‌المللی است، تاریخی باعث پیچیدگی در ادعای این نیروها برای نمایندگی گروه‌های بومی سوریه بوده است.
*محقق ارشد خاورمیانه در موسسه Royal United Services در لندن
*منبع: نشنال اینترست/۱۷ دسامبر/۲۴
