بیانیه پ.ک.ک مبنی بر انحلال خود پس از دهه‌ها درگیری مسلحانه با ترکیه، رویدادی مهم با پیامدهای بالقوه گسترده برای منطقه، به ویژه کشور همسایه ترکیه یعنی عراق است.
با اعلام رسمی انحلال این گروه، عراق در آستانه تحولات جدیدی قرار گرفته است که می‌تواند برای این کشور هم به مثابه بوجود آمدن فرصت‌ها و چالش‌ها باشد.
به گزارش میدل ایست نیوز، حضور و فعالیت‌های «پ.ک.ک» در شمال عراق همواره منشأ تنش‌هایی در روابط بغداد و آنکارا بوده و ثبات اقلیم کردستان عراق را نیز تحت تاثیر قرار داده است به طوری که در سفرهای متقابل اخیر مقامات دو کشور، موضوع فعالیت‌های این حزب همواره در دستور کار قرار داشته است.
از جمله فرصت‌هایی که کشور عراق در پی این رویداد مهم می تواند از آنها بهره‌برداری کند، می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
کاهش تنش‌های مرزی و نظامی: یکی از مهم‌ترین تاثیرات انحلال پ.ک.ک می‌تواند کاهش قابل توجه تنش‌های مرزی میان ترکیه و عراق باشد.
حضور نیروهای پ.ک.ک در مناطق مرزی شمال عراق همواره بهانه‌ای برای رشته عملیات نظامی مکرر ترکیه در داخل خاک عراق بوده است که منجر به وقوع تفات بویژه در میان غیر نظامیان و بی ثباتی مناطق کردستان عراق شده است.
حال با انحلال «پ.ک.ک»، لااقل توجیهات ترکیه برای حمله به مناطق کوهستانی شمال عراق که همواره آنها را دژهای این گروه قلمداد می‌کرده است، سلب می شود و این تهدید بالقوه کاهش می‌یابد و امکان برقراری امنیت و ثبات بیشتر در مناطق مرزی فراهم می‌شود.
بهبود روابط بغداد و آنکارا: یکی از مهم‌ترین مسائلی که همواره در روابط میان عراق و ترکیه ذهن آنکارا را به خود مشغول کرده بود، مسئله حضور حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) در خاک عراق بوده است.
مقامات ترکیه در سفرهای متعدد خود به عراق و بالعکس دیدارهای مقامات عراقی از آنکارا، همواره خواستار توقف فعالیت این حزب در عراق و اعلام آن به عنوان یک سازمان تروریستی از سوی دولت عراق بوده‌اند که دولت بغداد نیز نهایتا این گروه را در زمره گروههای تروریستی و ممنوع الفعالیت قرار دارد.
با وجود عملیات نظامی ترکیه در مناطق شمالی عراق و تحت سیطره کردهای این کشور، اما در هر صورت وظیفه تأمین امنیت خاک عراق در برابر فعالیت‌های پ ک ک و همچنین حفاظت از روابط بین دو کشور در برابر تأثیر حضور این حزب در این مناطق، بر عهده دولت عراق است.
حال اعلام خبر انحلال پ.ک.ک می‌تواند برای هر دو طرف بسیار مسرت بخش باشد و به طور چشمگیری روابط میان دولت مرکزی عراق و ترکیه را بهبود بخشد چرا که بغداد همواره از حضور پ.ک.ک در خاک خود ناخرسند بوده و این موضوع یکی از موانع اصلی در توسعه روابط دوجانبه در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و امنیتی بوده است و با برداشته شدن این مانع، انتظار می‌رود، روند همکاری‌های بغداد و آنکارا در زمینه‌هایی مانند تجارت، سرمایه‌گذاری و امنیت منطقه‌ای افزایش یابد.
تقویت حاکمیت ملی عراق: حضور «پ ک ک» به عنوان یک گروه مسلح تروریستی در داخل مرزهای شمالی عراق همواره چالشی برای حاکمیت ملی این کشور بوده است و انحلال آن می تواند به دولت مرکزی عراق کمک کند تا با همکاری کردهای این کشور اقتدار خود را در مناطق شمالی تقویت کرده و کنترل بیشتری بر مرزهای خود اعمال کند و این امر در نهایت به وحدت و یکپارچگی عراق کمک خواهد کرد.
توسعه اقتصادی و سرمایه‌گذاری در اقلیم کردستان: یکی دیگر از مواردی که در رهگذر انحلال حزب « پ.ک.ک» به عنوان فرصت‌های پیش روی عراق می توان به آن اشاره کرد، توسعه سرمایه گذاری در اقلیم کردستان است.
با توجه به آنکه مناطق تحت نفوذ پ.ک.ک در شمال عراق به دلیل ناامنی و بی‌ثباتی ناشی از حضور این گروه و عملیات نظامی ترکیه، اغلب از سرمایه‌گذاری و توسعه اقتصادی محروم بوده‌اند؛ با برقراری ثبات بیشتر، فرصت‌های جدیدی برای سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی و توسعه زیرساخت‌ها در این مناطق فراهم خواهد شد و این امر می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی اقلیم کردستان کمک کند.
حذف یک عامل بی‌ثبات‌کننده یعنی«پ ک ک» می‌تواند به ایجاد فضای آرام‌تری برای گفت‌وگو و همکاری میان گروههای مختلف سیاسی در عراق، از جمله دولت مرکزی و اقلیم کردستان، کمک و با تلطیف کردن فضا زمینه را برای گفت‌وگوهای سازنده‌تر بین احزاب و گروههای سیاسی مختلف فراهم نماید.
دولت و سیاستمداران عراقی و کردهای شمال عراق، در غیاب تهدید ناشی از حضور پ.ک.ک، می توانند بر مسائل مهم‌تر داخلی مانند اصلاحات اقتصادی، حکومتداری و توزیع منابع تمرکز کنند.
از سوی دیگر، با انحلال پ.ک.ک و کاهش تنش‌های مرزی، زمینه برای کاهش دخالت‌های خارجی و تقویت استقلال سیاسی عراق فراهم خواهد شد و این امر می تواند با توجه به در پیش بودن انتخابات مجلس نمایندگان این کشور و خیل عظیم درخواستها برای مشارکت گسترده مردمی، به تثبیت روند سیاسی داخلی و تقویت نقش بازیگران عراقی در تعیین سرنوشت کشورشان کمک کند.
چالش‌های احتمالی انحلال پ.ک.ک برای عراق: برخی بر این باورند که در صورت عدم برخورد مناسب با این موضوع، انحلال این گروه تروریستی می‌تواند به مثابه یک تیغ دولبه عمل کند و به بروز یک خلأ امنیتی در مناطقی منجر شود که قبلا تحت کنترل این گروه بوده است.
این افراد بر این نکته تاکید دارند که گروههای مسلح غیرقانونی و دیگر تروریست‌ها ممکن است، درصدد بهره برداری از این خلأ برآیند و به همراه بقایای پ.ک.ک که ممکن است رویکرد متفاوتی در پیش گیرند و به نوعی نافرمانی از انحلال روی آورند، به دنبال پر کردن این خلأ بوجود آمده و انجام تحرکات جدید باشند.
بنابراین دولت مرکزی عراق و مقامات کرد عراقی در اقلیم کردستان برای جلوگیری از این امر و حفظ امنیت در این مناطق باید برنامه‌ریزی بسیار دقیقی داشته باشند.
نکته مهم دیگر این است که باید در وهله عمل نظاره گر این ماجرا بود که سرنوشت نیروها و منابع و ساختار پ.ک.ک بعد از انحلال به شکل درخواهد آمد و آیا این نیروها به زندگی غیرنظامی بازخواهند گشت یا به گروههای دیگر خواهند پیوست. بنابراین نحوه مدیریت این فرآیند برای جلوگیری از بی‌ثباتی بسیار مهم است.
واکنش گروههای کرد عراقی: انحلال پ.ک.ک می‌تواند واکنش‌های متفاوتی را در میان گروههای کرد عراقی به دنبال داشته باشد. برخی ممکن است از این اقدام به عنوان گامی در جهت صلح و ثبات منطقه استقبال کنند همانگونه که امروز در نخستین موضع‌گیری حزب دمکرات کردستان از زبان «شیرزاد حسین» از اعضای برجسته این حزب شاهد بودیم.
وی در واکنش به بیانیه تاریخی حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) مبنی بر انحلال خود تصریح کرد: «آنچه رخ داد، سال‌ها پیش باید اتفاق می‌افتاد و این امر نتیجه میانجی‌گری و نقش تاریخی مسعود بارزانی، رهبر حزب دمکرات کردستان، بود. وجود حزب کارگران کردستان به عراق و اقلیم کردستان آسیب زیادی رساند، زیرا بیشتر عملیات نظامی علیه این گروه در خاک ما انجام می‌شد و این فرصت مهمی برای پایان دادن به درگیری ۴۰ ساله است که هیچ نتیجه‌ای در پی نداشت.»
این در حالی است که برخی دیگر از گروهها ممکن است انحلال این حزب را در نهایت به عنوان تضعیف جنبش کردی قلمداد کنند و از این رو بسیار مهم است که دولت عراق و رهبران اقلیم کردستان برای مدیریت این واکنش‌ها و حفظ اتحاد در میان گروههای کُرد، تلاش کنند.
مسئله دیگری که باید به آن توجه داشت تاثیر انحلال حزب کارگران کردستان بر روابط اقلیم کردستان با دولت ترکیه است. در حالی که انحلال پ.ک.ک می‌تواند روابط بغداد و آنکارا را بهبود بخشد اما در عین حال ممکن است تاثیرات پیچیده‌تری بر روابط اقلیم کردستان با ترکیه داشته باشد.
اقلیم کردستان همواره روابط نسبتاً خوبی با ترکیه داشته است، اما حضور پ.ک.ک در خاک آن یک عامل پیچیده‌کننده این روابط بوده است و بنابراین نحوه تعامل اربیل با این تحول جدید نیازمند درایت و برنامه‌ریزی دقیق تری خواهد بود.
مسئله دیگر نقش بازیگران منطقه‌ای از جمله ایران و سوریه، در این اتفاق مهم است که امکان دارد از انحلال پ.ک.ک متاثر شوند و عراق باید با در نظر گرفتن منافع و ملاحظات این بازیگران، سیاست‌های خود را تنظیم کند که پرداختن به این موضوع خود مجالی گسترده تر را می طلبد.
نتیجه آنکه دولت مرکزی عراق و اقلیم کردستان باید با همکاری یکدیگر و با در نظر گرفتن منافع تمام گروههای عراقی و ملاحظات منطقه‌ای، از این فرصت برای ایجاد ثبات و شکوفایی بیشتر در کشور استفاده کنند.
