در شرایطی که حمایت‌های آمریکا رو به کاهش گذاشته و تمرکز جامعه جهانی بر حفظ تمامیت ارضی سوریه است، اصرار این گروه‌ها بر حفظ ساختارهای مستقل نظامی و اداری، نه‌تنها گفت‌وگوها را به بن‌بست کشانده، بلکه آنان را از یک شریک سابق در مبارزه با داعش، به مانعی در روند بازسازی سیاسی کشور تبدیل کرده است.
از انزوا تا بازگشت به صحنه بین‌المللی
در پی سقوط دولت اسد در دسامبر ۲۰۲۴، دمشق شاهد رفت‌وآمد دیپلمات‌ها و مقامات نزدیک به ۸۰ کشور و نهاد بین‌المللی بوده است. احمد الشرع، رئیس‌جمهور موقت سوریه، به‌سرعت روابط خود را در سطح منطقه‌ای و جهانی احیا کرده و تحریم‌های بین‌المللی علیه دمشق تقریباً به‌طور کامل لغو یا تعلیق شده‌اند. الشرع قرار است در سپتامبر به‌عنوان نخستین رئیس‌جمهور سوریه پس از بحران، در مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کند.
همزمان، اقتصاد سوریه نیز جانی دوباره گرفته است. قراردادهایی به ارزش بیش از ۲۰ میلیارد دلار با شرکت‌هایی از قطر، عربستان، ترکیه، آمریکا و اروپا به امضا رسیده و حتی صادرات به ایالات متحده از سر گرفته شده است.
اختلاف بر سر یک‌پارچگی ملی
در شرایطی که دولت مرکزی تلاش می‌کند ساختارهای ملی جدیدی را بنا کند، گروه‌های کُرد وابسته به پ.ک.ک در شمال‌شرق سوریه، همچنان از ادغام در ارتش ملی و ساختار دولت جدید خودداری می‌کنند. با وجود امضای توافق چارچوبی در مارس ۲۰۲۵، مذاکرات بعدی میان دمشق و رهبری این گروه‌ها پیشرفتی نداشته و حتی در برخی موارد، این نیروها اقدام به انتقال تسلیحات سنگین به خطوط تماس در شمال حلب کرده‌اند. آمریکا نیز در مواردی با اعزام نیرو، مانع این تحرکات شده است.
طبق گزارش‌ها، در مناطقی چون رقه و حسکه، حفر تونل‌های نظامی توسط این نیروهای وابسته به پ.ک.ک ادامه دارد. طی ماه‌های اخیر، ده‌ها شهروند عرب نیز به دلیل پیوستن بستگانشان به ارتش جدید سوریه، توسط این گروه‌ها بازداشت شده‌اند.
اقدامات تحریک‌آمیز و افزایش تنش
در اقدامی بحث‌برانگیز، این نیروها در ۱۹ ژوئن تصمیم به تشکیل «اداره کل فرودگاه قامشلو» گرفتند؛ اقدامی که از سوی اداره کل هوانوردی سوریه در دمشق، نقض آشکار قوانین بین‌المللی تلقی شد.
در بازدیدی از حسکه، مقامات دولت مرکزی با شرایط دشواری مواجه شدند؛ چرا که مجبور شدند مذاکرات را زیر تصاویر عبدالله اوجالان، رهبر زندانی پ.ک.ک، انجام دهند. این رفتارها تنش میان دو طرف را تشدید کرده است.
گفت‌وگوی بی‌نتیجه در دمشق
تازه‌ترین تلاش برای حل این بحران، هفته گذشته با برگزاری نشستی در دمشق انجام شد؛ نشستی با حضور نمایندگان دولت سوریه، فرماندهان نیروهای وابسته به پ.ک.ک، و نمایندگان ویژه آمریکا و فرانسه. با این حال، نشست هیچ‌گونه پیشرفتی در بر نداشت.
منابع آگاه از مذاکرات می‌گویند که رهبری نیروهای کُرد بر حفظ ساختار نظامی مستقل خود، با همان نام SDF و فرماندهی جداگانه، پافشاری دارد. همچنین خواستار تداوم ساختارهای اداری فعلی و عدم انحلال آن‌ها هستند؛ شرط‌هایی که برای دمشق و میانجی‌گران غربی غیرقابل قبول توصیف شده‌اند.
توماس باراک، نماینده آمریکا، پس از نشست اعلام کرد: «فدرالیسم جواب نمی‌دهد… تنها راه، راه دمشق است. و ما در حال از دست دادن زمان هستیم.»
چرخش موضع آمریکا
با وجود آنکه SDF برای سال‌ها متحد اصلی آمریکا در مبارزه با داعش بوده، اما اکنون واشنگتن بر انحصار استفاده از زور توسط ارتش ملی سوریه تأکید دارد. پنتاگون اعلام کرده که هیچ نیروی مسلحی خارج از چارچوب دولت مرکزی نباید در سوریه فعالیت داشته باشد.
در جلسه‌ای در کنگره آمریکا، دریادار بردلی کوپر تصریح کرد: «ثبات سوریه به بقای احمد الشرع بستگی دارد و این برای ما اهمیت حیاتی دارد.»
پایان یک بازی؟
از دید تحلیل‌گران غربی، گروه‌های کُرد وابسته به پ.ک.ک، اکنون به‌جای آنکه نقش مثبت در ثبات سوریه ایفا کنند، به مانعی در مسیر وحدت ملی تبدیل شده‌اند. عدم انعطاف آن‌ها در مذاکرات، ممکن است منجر به از دست دادن فرصت‌های سیاسی و بین‌المللی شود.
با صدور دستور اجرایی از سوی دونالد ترامپ برای لغو تحریم‌های سوریه و انتقال مسئولیت اردوگاه‌های داعش به دولت مرکزی، اهرم اصلی فشار SDF نیز از بین رفته است.
اگر تا پیش از ضرب‌الاجل پیشنهادی آمریکا در ماه اوت، تغییری در موضع این نیروهای وابسته به پ.ک.ک ایجاد نشود، آنان به جدی‌ترین مانع در مسیر احیای ثبات و بازسازی ملی سوریه بدل خواهند شد.
نویسنده: چارلز لیستر، کارشناس مسائل خاورمیانه
منبع: نشریه المجله
بن‌بست تعامل میان گروه‌های وابسته به پ.ک.ک و دولت دمشق
با گذشت هفت ماه از سقوط بشار اسد و آغاز دوره گذار در سوریه، دولت جدید در دمشق به‌سرعت در حال بازیابی مشروعیت بین‌المللی و تثبیت داخلی است؛ اما در این مسیر پرشتاب، گروه‌های مسلح کُرد در شمال‌شرق سوریه، که تحت عنوان «نیروهای دموکراتیک سوریه» (SDF) شناخته می‌شوند و ارتباط نزدیکی با حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) دارند، به‌عنوان گره‌ای پیچیده و حل‌نشده باقی مانده‌اند.
کوردپاریز، هیچ تعلق خاطری به گروه، حزب و یا جریان سیاسی، در میان انبوه سیاست ورزی های رایج احساس نمی کند و تلاش دارد تا رویکردی مستقل، نقادانه، تحلیلی و خردمندانه به وقایع و رخدادهای منطقه و جهان داشته باشد.