به گزارش کوردپاریز، نیروهای دموکراتیک سوریه در حسکه با برگزاری کنفرانس «وحدت موضع» تلاش کردند پایگاه اجتماعی خود را فراتر از شمال‌شرق گسترش دهند. حضور مجازی رهبران دروزی و علوی، پیام روشنی به دمشق بود، اما غیبت چهره‌های بانفوذ قبایل عرب و مظلوم عبدی، ابهاماتی درباره انسجام داخلی این جریان ایجاد کرد. دولت سوریه نشست را «ائتلافی شکننده و غیرملی» دانست و هشدار داد که این روند قواعد مذاکرات را تغییر می‌دهد و احتمال درگیری را افزایش می‌دهد.
از توافق تا تنش
در ماه مارس، پس از مذاکرات میان رهبری جدید دمشق و نیروهای دموکراتیک سوریه در شمال‌شرق، نشانه‌هایی از توافق کلی بر سر ادغام این نیروها در پروژه ملی سوریه وجود داشت. اما پنج ماه بعد، شرایط تغییر کرده است. برگزاری کنفرانس ۸ اوت در حسکه، مذاکرات را وارد مرحله‌ای پرتنش کرد و نشان داد مسیر توافق چندان هموار نیست.
تلاش برای ائتلاف گسترده‌تر
کنفرانس «وحدت موضع» با حضور حدود ۴۰۰ شخصیت از شرق فرات و مشارکت تصویری شیخ حکمت الحجری، رهبر دروزی، و شیخ غزال غزال، از رهبران علوی، برگزار شد. این اقدام تلاشی بود برای نشان دادن حمایت فراتر از جامعه کرد و ایجاد «ائتلاف تمرکززدایی» در برابر دمشق. نیروهای دموکراتیک سوریه پیش از نشست، هیئت‌هایی به دیرالزور، رقه و حسکه اعزام کردند تا قبایل و شخصیت‌های مذهبی را به مشارکت متقاعد کنند.
اما ترکیب شرکت‌کنندگان، بیشتر بیانگر غیبت‌ها بود تا حضورها. قبایل بزرگ جبور، بکارا، طی، عقیدات، والده و شمر در سطح ارشد نماینده‌ای نداشتند و خانواده‌های بانفوذی همچون الجربا، البشیر، الحفل، المسلط و العساف نیز غایب بودند. از ۵۰ چهره دعوت‌شده از دیرالزور تنها هفت نفر حاضر شدند و حتی برخی به دلیل حضور مجازی رهبران دروزی و علوی، انصراف دادند.
غیبت مظلوم عبدی و پیام‌های آن
غیبت مظلوم عبدی، فرمانده کل نیروهای دموکراتیک سوریه و طرف اصلی توافق ۱۰ مارس با رئیس‌جمهور موقت سوریه، پرسش‌برانگیز بود. برخی آن را نشانه اختلافات داخلی دانستند، برخی دیگر تلاش برای جلوگیری از خراب کردن پل‌ها با دمشق. به همین دلیل، بیانیه پایانی نشست نه با نام فرماندهی نیروهای دموکراتیک سوریه، بلکه در قالب ابتکار محلی منتشر شد.
واکنش دمشق
مقامات سوریه این نشست را «ائتلافی شکننده از نیروهای زیان‌دیده از پیروزی ملت سوریه» خواندند و مدعی شدند که هدف آن «بین‌المللی‌سازی پرونده سوریه، دعوت به مداخله خارجی و بازگرداندن تحریم‌ها» است. به گزارش سانا، دمشق این روند را یادآور تلاش‌های پیش از استقلال برای تجزیه کشور دانست و تاکید کرد که ملت سوریه همان‌طور که گذشته آن طرح‌ها را ناکام گذاشت، این بار نیز چنین خواهد کرد.
به گفته منابع آگاه، دولت بر این باور است که کنفرانس حسکه می‌تواند تشکیل کمیسیون عدالت انتقالی و آغاز گفت‌وگوی ملی در فوریه آینده را با خطر روبه‌رو کند. دمشق همچنین اعلام کرده است که «هرگونه نشست در پاریس» را نمی‌پذیرد و گفت‌وگو درباره آینده سوریه باید صرفاً در داخل این کشور صورت گیرد.
تأکید نیروهای دموکراتیک سوریه بر غیرمتمرکزسازی
با وجود این انتقادها، نیروهای دموکراتیک سوریه همچنان استراتژی خود را مبتنی بر الگوی غیرمتمرکز می‌دانند. در بیانیه پایانی نشست آمده است که «راه‌حل در قانون اساسی دمکراتیکی است که تنوع ملی، فرهنگی و دینی را تضمین کرده و دولتی غیرمتمرکز ایجاد کند تا مشارکت واقعی همه اجزا در فرآیند سیاسی و اداری فراهم شود.» همچنین این بیانیه به نقض حقوق در مناطق ساحلی، سویدا و میان مسیحیان اشاره کرده و آن‌ها را «جنایت علیه بشریت و علیه بافت ملی» توصیف کرده است.
چشم‌انداز مبهم
تحلیلگران معتقدند که افزودن چهره‌های دروزی و علوی به این ائتلاف، اگرچه جایگاه بین‌المللی نیروهای دموکراتیک سوریه را تقویت می‌کند، اما سبب از دست رفتن بخشی از پایگاه سنتی آنان شده است. به ویژه پس از خشونت‌های اخیر در سویدا، میانجیگری بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی مانند آمریکا، ترکیه و اردن اهمیت بیشتری یافته است.
با این حال، هر دو طرف می‌دانند که ادغام نیروهای مسلح غیردولتی در ارتش یک خط قرمز برای دمشق است. در حالی که نیروهای دموکراتیک سوریه می‌کوشند با ائتلاف‌های تازه موقعیت خود را تقویت کنند، دولت سوریه در حال جذب مخالفان این رویکرد در میان قبایل و شخصیت‌های محلی است.
آینده: مذاکره یا رویارویی؟
اگرچه هم دمشق و هم نیروهای دموکراتیک سوریه خود را برای رویارویی احتمالی آماده می‌کنند، اما هیچ‌یک درِ مذاکره را کاملاً نبسته‌اند. غیبت مظلوم عبدی و عدم تأیید رسمی نتایج نشست از سوی فرماندهی نیروهای دموکراتیک سوریه، نشان می‌دهد که هنوز فضای محدودی برای گفت‌وگو وجود دارد.
با این حال، تغییر «قواعد بازی» و گسترش ائتلاف نیروهای دموکراتیک سوریه فراتر از شمال‌شرق، احتمال تقابل نظامی با دمشق را بیش از گذشته تقویت کرده است؛ چشم‌اندازی که نوید آینده‌ای پرمخاطره برای سیاست سوریه دارد.
منبع: نشریه المجله
