از سال ۲۰۱۵ به بعد، قسد به‌عنوان بازوی نظامی و سیاسی متشکل از نیروهای کرد، عرب و آشوری در شمال سوریه شکل گرفت و با حمایت ائتلاف بین‌المللی، نقش اصلی در مبارزه با داعش ایفا کرد. با این حال، ارتباط تنگاتنگ میان قسد و PKK همواره محل مناقشه بوده است؛ به‌ویژه برای ترکیه که این گروه را تهدیدی مستقیم علیه امنیت ملی خود می‌داند.
در شرایط کنونی، به نظر می‌رسد توافقات پشت‌پرده میان برخی رهبران PKK و دولت سوریه – با میانجی‌گری عبدالله اوجالان – در حال بازتعریف معادلات است. گفته می‌شود این توافقات معطوف به کاهش مداخله خارجی و تقویت همکاری با دمشق است. همین مسئله اما مخالفت بخشی از بدنه‌ی رهبری PKK، به‌ویژه جمیل بایک، را برانگیخته است.
بر اساس گزارش‌ها، بایک در حال اعمال فشار و نفوذ مستقیم بر نهادهای امنیتی و نظامی قسد است. استقرار نیروهای وفادار در ایست‌های بازرسی و مناطق حساس شمال شرق سوریه، نشانه‌ای روشن از تلاش او برای مهار رقبای داخلی و تثبیت جایگاه خود است. این روند را می‌توان نوعی “کودتای خاموش” توصیف کرد؛ حرکتی تدریجی اما هدفمند برای بازتعریف هرم قدرت.
پیامدهای احتمالی
۱. تضعیف انسجام داخلی قسد: تنش میان رهبران وفادار به جمیل بایک و دیگر فرماندهان می‌تواند شکاف‌های درونی را تشدید کند. این امر نه‌تنها توان عملیاتی قسد را کاهش خواهد داد، بلکه احتمال بروز درگیری‌های داخلی را نیز افزایش می‌دهد.
افزایش آسیب‌پذیری در برابر دولت سوریه و ترکیه: در حالی که دمشق تلاش دارد کنترل مناطق شمال شرق را بازپس گیرد و آنکارا هم سیاست “منطقه‌ی امن” را دنبال می‌کند، هرگونه ضعف در انسجام قسد می‌تواند فرصت مناسبی برای بازیگران رقیب فراهم آورد.
تغییر در معادلات منطقه‌ای: اگر کودتای بایک موفقیت‌آمیز باشد، احتمال دارد قسد بیش از پیش تحت نفوذ مستقیم PKK قرار گیرد. این مسئله می‌تواند روابط قسد با ایالات متحده و دیگر نیروهای بین‌المللی را با چالش روبه‌رو کند، چرا که واشنگتن همواره نسبت به پیوند عمیق قسد و PKK ابراز نگرانی داشته است.
احتمال بازگشت سناریوهای خشونت‌آمیز: کنترل سخت‌گیرانه و یک‌جانبه توسط جریان وفادار به بایک، ممکن است زمینه‌ساز مقاومت محلی یا حتی شورش‌های قومی-اجتماعی در مناطق عرب‌نشین تحت سلطه قسد شود.
تحرکات جمیل بایک را می‌توان به‌عنوان یک آزمون بزرگ برای آینده‌ی قسد و ساختار سیاسی-نظامی کردها در سوریه قلمداد کرد. در شرایطی که منطقه در آستانه‌ی تحولات ژئوپلیتیک جدید قرار دارد، انسجام داخلی و مدیریت اختلافات برای بقای قسد بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است. کودتای خاموش بایک، اگرچه در کوتاه‌مدت می‌تواند قدرت فردی او را تقویت کند، اما در بلندمدت ممکن است مشروعیت و کارآمدی کل ساختار قسد را زیر سؤال ببرد و زمینه را برای ورود بازیگران خارجی به بحران شمال سوریه هموار سازد.
