دولت اردوغان همزمان با تشدید فشارهای قضایی و امنیتی بر حزب جمهوریخواه خلق (CHP) و دیگر مخالفان، مذاکرات پنهان با عبدالله اوجالان و پ.ک.ک را کلید زده است. هدف اصلی این مذاکرات، نه ایجاد یک راهحل پایدار برای مسئلهی کرد، بلکه خنثیسازی پتانسیل اعتراضی و سیاسی کردها در صحنه داخلی و شکستن ستون فقرات اپوزیسیون است. اردوغان به خوبی میداند که ائتلاف کردها با اپوزیسیون میتواند تهدیدی جدی برای آینده سیاسی او باشد، بنابراین تلاش میکند از «صلح تاکتیکی» برای خرید زمان و بازآرایی صحنه سیاسی استفاده کند.
این نخستین بار نیست که اردوغان از کارت صلح با کردها بهرهبرداری میکند. تجربه مذاکرات صلح ۲۰۱۳–۲۰۱۵ نشان داد که رویکرد دولت او فاقد صداقت راهبردی است. آن روند در ظاهر با شعار پایان دادن به خشونت آغاز شد، اما در عمل به دلیل بهرهبرداری انتخاباتی و امنیتی اردوغان، با فروپاشی خونین مواجه گردید. از این منظر، صلح کوتاهمدت کنونی نیز بیش از آنکه راهحلی واقعی باشد، ابزاری تاکتیکی برای کنترل شرایط بحرانی است.
اردوغان در صحنه داخلی، از یک سو با برچیدن پایههای دموکراسی و بیمعنا کردن انتخابات از طریق بازداشت شهرداران، فشار بر رهبران CHP و حذف چهرههایی چون اماماوغلو، در حال ساختن یک نظام نیمهاقتدارگراست. از سوی دیگر، با کارت کردها میکوشد مشروعیت «گفتمان صلح» را مصادره کند. اما این تضاد ذاتی است: نمیتوان در شرایط حذف سیستماتیک اپوزیسیون، صلحی پایدار با بزرگترین اقلیت قومی کشور ایجاد کرد.
استراتژی اردوغان بر پایه معاملهگری کوتاهمدت بنا شده است. در این چارچوب، کردها نه به عنوان یک جامعهی دارای حقوق سیاسی و فرهنگی، بلکه صرفاً به عنوان یک «اهرم فشار» برای بقای قدرت دیده میشوند. چنین نگاهی، هرچند ممکن است در کوتاهمدت اپوزیسیون را تضعیف کند، اما در بلندمدت نه تنها مسئلهی کرد را حل نخواهد کرد، بلکه بر شکافهای قومی و بیاعتمادی تاریخی خواهد افزود. در نهایت، هر صلحی که بر پایه منافع شخصی و موقتی اردوغان بنا شود، دیر یا زود به سرنوشت تجربههای قبلی دچار خواهد شد: شکست.
اردوغان کردها را بازیچهی مهندسی قدرت خود کرده است. مذاکرات پنهان با اوجالان نه تلاشی برای پایان دادن به خشونت، بلکه ابزاری برای مهندسی صحنه سیاسی و تضمین ماندگاری او یا جانشینش در قدرت است. تجربه گذشته نشان داده که صلحهای تاکتیکی در ترکیه عمر کوتاهی دارند و همواره با خیانت به آرمانهای کردها پایان میپذیرند. بنابراین، اگر رویکرد کنونی ادامه یابد، «فرصت صلح» بار دیگر قربانی جاهطلبیهای سیاسی اردوغان خواهد شد.