پ.ک.ک در طول چهار دهه گذشته هرگز نتوانسته میان آرمانگرایی ایدئولوژیک و واقعیتهای سیاسی منطقه تعادل برقرار کند. این سازمان و شاخههایش در سوریه همچنان بر «استقلال نظامی و اداری» پافشاری میکنند، گویی که میتوان در دل کشوری بحرانزده، دولتی موازی ساخت و انتظار داشت دیگران آن را تحمل کنند. نتیجه این سیاست چیزی جز انزوای سیاسی کردها و بیاعتمادی دولتهای منطقه نبوده است.
مظلوم کوبانی در حالی از الگویی شبیه اقلیم کردستان عراق سخن میگوید که تفاوت شرایط دو کشور را نادیده میگیرد. اقلیم کردستان در چارچوب قانون اساسی عراق شکل گرفت و با توافق رسمی دولت مرکزی در بغداد مشروعیت یافت، اما در سوریه نه قانون اساسی جدیدی تدوین شده، نه توافق سیاسی جامعی وجود دارد. تلاش برای تکرار آن مدل بدون اجماع ملی، چیزی جز افزایش تنش، بیثباتی و درگیری نظامی به همراه نخواهد داشت.
دمشق در ماههای اخیر تلاش کرده با مذاکره، نیروهای کرد را در ساختار ملی سوریه ادغام کند و فصل تازهای از همکاری بگشاید. اما نفوذ ایدئولوژیک و تشکیلاتی پ.ک.ک مانع این روند است. این سازمان همچنان از طریق چهرههایی چون مظلوم کوبانی، سیاست «دوگانگی قدرت» را دنبال میکند؛ سیاستی که عملاً مانع بازسازی حاکمیت ملی سوریه و تقویت جایگاه کردها در چارچوب دولت مرکزی میشود.
اصرار بر حفظ نیروهای مسلح مستقل، ادارههای محلی جداگانه و سیاست خارجی ویژه، بهوضوح نشان میدهد که پ.ک.ک بهجای همکاری در ساختن سوریهای واحد، در پی تثبیت منطقهای نیمهمستقل و ایدئولوژیک است. این همان رویکردی است که پیشتر در ترکیه و عراق نیز به درگیریهای بیپایان، مداخله خارجی و فرسایش سیاسی کردها منجر شد.
نباید فراموش کرد که پ.ک.ک و شاخههایش در سوریه همواره درگیر نوعی وابستگی چندجانبه به قدرتهای خارجی بودهاند؛ از واشنگتن تا مسکو. این وابستگی نهتنها استقلال سیاسی کردها را تضعیف کرده، بلکه آن را به ابزاری برای بازیهای ژئوپلیتیکی دیگران بدل کرده است. وقتی سرنوشت تصمیمات نظامی و سیاسی به هماهنگی با قدرتهای بیرونی گره میخورد، نه از «خودمدیریتی» خبری خواهد بود و نه از «آزادی».
کردهای سوریه امروز بیش از هر زمان دیگر به عقلانیت سیاسی و بازگشت به واقعیتهای میدانی نیاز دارند. ادامه مسیر کنونی که از سوی پ.ک.ک و رهبرانش هدایت میشود، نه تنها دستاوردی برای مردم کرد ندارد، بلکه آنان را بار دیگر در معرض جنگ، تحریم و بیثباتی قرار میدهد. اگر مظلوم کوبانی و جریانهای همسو واقعاً به آینده کردها میاندیشند، باید از سیاستهای فرقهای پ.ک.ک فاصله بگیرند و در چارچوب وحدت ملی سوریه مشارکت کنند، نه آنکه به خیال استقلال، بذر تجزیه و دشمنی تازه بپاشند.