یه گزارش کورد پاریز، «سعدالله زارعی»، تحلیلگر ارشد مسائل غرب آسیا، در نشست خبری با خبرنگاران در مؤسسه مطالعات راهبردی اندیشه‌سازان نور، به تحلیل نتایج و پیامدهای انتخابات اخیر عراق پرداخت.
و در ابتدای سخنان خود گفت: «بحث امروز ما درباره انتخاباتی است که سه‌شنبه هفته گذشته در عراق برگزار شد؛ انتخاباتی که ششمین دوره پارلمان این کشور را پس از سقوط رژیم صدام و تشکیل دولت جدید رقم زد.»
زارعی افزود: این انتخابات، پس از چند دوره کاهش مشارکت، با افزایش ۱۵ درصدی حضور مردم مواجه شد و از این حیث، «یک روند صعودی قابل توجه» را در جامعه عراق به نمایش گذاشت. او تأکید کرد که پویایی جدید در فضای سیاسی عراق می‌تواند بر فضاهای انتخاباتی دیگر کشورهای منطقه نیز اثرگذار باشد؛ زیرا تحولات منطقه‌ای همچون «ظروف مرتبطه» به هم پیوسته عمل می‌کنند.
این تحلیلگر مسائل راهبردی با اشاره به شرایط خاص منطقه گفت: «انتخابات عراق در فضایی برگزار شد که جبهه مقاومت از یک‌سو و رژیم صهیونیستی و دولت آمریکا از سوی دیگر، درگیر مصافی تمام‌عیار سیاسی، نظامی، رسانه‌ای و امنیتی بودند. از زمان عملیات طوفان الاقصی در اکتبر ۲۰۲۳ و آغاز جنگ غزه، تنش میان این دو جبهه در بالاترین سطح قرار گرفته است.»
به گفته زارعی، از آنجا که انتخابات عراق بازتابی از وضعیت اجتماعی این کشور است، نتایج اخیر را باید در چارچوب همین رویارویی دو‌ساله میان جبهه مقاومت و جبهه مقابل تحلیل کرد. او افزود: «افزایش مشارکت مردم در عراق نشان داد که با وجود فشارهای سنگین سیاسی، دیپلماتیک، روانی و امنیتی، مردم نه‌تنها امید و عزم خود را برای ساخت آینده‌ای بهتر از دست نداده‌اند، بلکه فعال‌تر و مصمم‌تر از گذشته وارد میدان شده‌اند.»
زارعی ادامه داد: «این رشد مشارکت بیانگر آن است که مردم عراق هم احساس خطر می‌کنند و هم باور دارند که توان غلبه بر شرایط را دارا هستند.»
زارعی: صهیونیست‌ها می‌کوشند فضای جنگی به غزه بازگردد/ سناریوی اسرائیل پس از توافق آتش‌بس
وی انتخابات بیستم آبان‌ماه عراق را نبردی میان دو جریان شناخته‌شده در سطح منطقه و جهان توصیف کرد و گفت: «در این مصاف، مقاومت در موقعیت بسیار بهتری قرار گرفت. تعداد کرسی‌های جبهه مقاومت از حدود ۳۰ کرسی در پارلمان پیشین به بیش از ۹۰ کرسی در پارلمان جدید افزایش یافته است.»
زارعی در تشریح جزئیات نتایج افزود: «جریان عصائب اهل الحق به رهبری شیخ قیس خزعلی، موفق شد به‌عنوان حزب اول این انتخابات ظاهر شود و شمار کرسی‌های خود را از ۱۸ به حدود ۲۸ یا ۲۹ کرسی افزایش دهد.» همچنین به گفته او، سازمان بدر نیز جایگاه خود را تقویت کرده و ۲۱ کرسی به‌دست آورده است.
وی اشاره کرد که در فهرست‌های انتخاباتی دیگر نیز حضور نیروهای جهادی و مقاومتی چشمگیر بوده است: «در فهرست آقای محمد شیاع‌السودانی(ائتلاف بازسازی و توسعه)، از ۴۷ نامزد پیروز، حدود ۳۰ نفر از جریانهای مقاومتی هستند و حتی در فهرست نوری مالکی نیز غلبه با نیروهای شناخته‌شده جبهه مقاومت است.»
زارعی تأکید کرد: «اگر در پارلمان آینده عراق فراکسیونی تحت عنوان فراکسیون مقاومت تشکیل شود، بی‌تردید بزرگ‌ترین فراکسیون مجلس عراق خواهد بود.»
زارعی، تحلیلگر ارشد مسائل غرب آسیا، فضای آرام و منظم انتخابات اخیر عراق را نشانه‌ای از بلوغ سیاسی و امنیتی این کشور دانست و گفت:«این انتخابات در فضایی آرام برگزار شد؛ از نظر وقایع و رخدادهای روز رأی‌گیری شاهد هیچ تنش جدی نبودیم و همین نکته بیانگر رشد احزاب عراقی و نیز توانایی دولت عراق در ایجاد امنیت سراسری است.»
زارعی افزود: دولت عراق توانسته بود شرایطی فراهم آورد که احزاب و گروه‌های مختلف در فضایی اخلاقی و رقابتی با یکدیگر مواجه شوند. او این وضع را «ظهور دموکراسی عراقی در میدان عمل» توصیف کرد و گفت: «به‌راستی می‌توان پرسید در کدام یک از کشورهای عربی متحد آمریکا انتخاباتی برگزار می‌شود که در آن همه جریانهای سیاسی بتوانند بدون تبعیض، در چارچوب قانون و با حضور عمومی مردم رقابت کنند؟ عراق توانست چنین صحنه‌ای را رقم بزند.»
این تحلیلگر در توضیح ساختار انتخاباتی عراق گفت: در این دوره، همه احزاب — اعم از شیعی، سُنی و کُردی — در چارچوب قانون فعالیت داشتند و محدودیت‌ها به سه شرط مشخص خلاصه می‌شد:
۱. دارا بودن مدرک سالم و معتبر،
۲. عدم وابستگی به گروه‌های تروریستی،
۳. عدم وابستگی به جریانهای نژادپرست یا طرفداران رژیم صهیونیستی.
زارعی تأکید کرد: «به این ترتیب، یک میدان وسیع و باز برای مشارکت همگانی به وجود آمد و نتیجه آن، برگزاری انتخاباتی آرام، قانون‌مند و در عین حال مقاومتی بود.»
او ادامه داد: «افق عراق پس از این انتخابات روشن‌تر شده است: افق مقاومت، افق قانون، و افق همگرایی ملی.»
زارعی، به نقش دخالت‌های خارجی نیز اشاره کرد و گفت: «این انتخابات ثابت کرد که پول خارجی و زور خارجی کارساز نیست. بر اساس برخی گزارش‌های رسانه‌های عراقی و منابع اطلاعاتی، آمریکایی‌ها و برخی دولت‌های عربی طی دو سال گذشته دست‌کم دو میلیارد دلار برای تأثیرگذاری بر روند انتخابات خرج کردند تا فضای رأی‌گیری را از مسیر طبیعی خود خارج کنند.»
او افزود: «در ماه‌های پایانی، دونالد ترامپ نماینده‌ای ویژه به عراق فرستاد تا جریان سیاسی داخلی را مدیریت کند و این فرد در چندین پیام صریح، گروه‌های عراقی را از مقابله با سیاست‌های آمریکا برحذر داشت. با وجود این فشارها، نتیجه انتخابات کاملاً در نقطه مقابل انتظارات واشنگتن رقم خورد.»
زارعی ادامه داد: «در برابر حجم پول و فشار سیاسی خارجی، مردم عراق با مشارکت گسترده و رفتار مسئولانه نشان دادند که دموکراسی واقعی در این منطقه از مسیر اراده ملت‌ها شکل می‌گیرد، نه با نسخه‌های دیکته‌شده از بیرون.»
زارعی، تحلیلگر مسائل غرب آسیا، نتایج انتخابات اخیر عراق را «آینه تمام‌نمای وضعیت افکار عمومی در منطقه غرب آسیا» دانست و گفت این تحول سیاسی، تصویری روشن از «وزن واقعی جریان مقاومت در برابر جریان وابسته به آمریکا» در سطح منطقه ارائه کرده است.
زارعی در تحلیل ابعاد منطقه‌ای این انتخابات اظهار داشت: «آنچه در سه‌شنبه هفته گذشته در عراق رخ داد، نه‌فقط یک تحول داخلی، بلکه انعکاسی از حال و هوای سیاسی کل غرب آسیا بود. اگر در لبنان، ایران، فلسطین یا حتی ترکیه و آذربایجان انتخاباتی برگزار شود، نتیجه چیزی متفاوت از عراق نخواهد بود. در همه این کشورها، مردم به جریانهای طرفدار مقاومت رأی خواهند داد.»
او ادامه داد: «این انتخابات نشان داد که احساس استقلال و غرور ملی در میان ملت‌های منطقه زنده است و گرایش به مقاومت در برابر سلطه‌پذیری، روندی فراگیر شده است.»
زارعی همچنین از افزایش مشارکت در میان سه طیف اصلی سیاسی عراق — شیعیان، اهل سنت و کردها — به‌عنوان نشانه‌ای از «بلوغ سیاسی و تثبیت ساختار دموکراتیک» در این کشور یاد کرد و افزود:«نتیجه انتخابات، عراق بالغ و تثبیت‌شده‌ای را به تصویر کشید؛ اما همین موفقیت، طبیعی است که حسادت آمریکایی‌ها را برانگیزد.»
به گفته وی، دخالت‌های احتمالی آمریکا در آینده سیاسی عراق دور از انتظار نیست: «آمریکایی‌ها از پذیرش واقعیت صحنه سرباز می‌زنند و با طرح‌هایی از جمله بازگرداندن نیروهای نظامی به عراق، می‌کوشند مسیر طبیعی تحولات را مختل کنند. این نشان می‌دهد که آنها نمی‌توانند عراق مستقل و مردمی را بپذیرند.»
زارعی هشدار داد که چنین اقداماتی ممکن است به تشدید فشار بر ملت‌ها و افزایش هزینه‌های اجتماعی و اقتصادی در منطقه بینجامد، اما بر نتیجه کلی تأثیری نخواهد گذاشت: «تجربه نشان داده است هر مداخله خارجی، تنها مسیر ملت‌ها را سخت‌تر می‌کند، اما در نهایت نمی‌تواند واقعیت صحنه را تغییر دهد. آمریکایی‌ها قادر نخواهند بود پارلمان عراق را منحل کنند یا بر آرای نمایندگان منتخب مردم تاثیر بگذارند.»
او تأکید کرد: «آنچه امروز در عراق رخ داد، نه فقط یک رقابت سیاسی، بلکه وزنه‌ای برای سنجش نفوذ مقاومت در منطقه بود؛ وزنه‌ای که با قدرت تمام به نفع ملت‌های مستقل و آزاد عمل کرد.»
زارعی، تحلیلگر مسائل غرب آسیا، در ادامه سخنان خود با بررسی پیامدهای سیاسی انتخابات اخیر عراق، به جایگاه قانون «حشد شعبی» و نقش جریانهای مختلف از جمله صدریان و اهل‌سنت در پارلمان آینده پرداخت.
او در ابتدای بخش تازه از سخنانش یادآور شد که قانون حشد شعبی، یک قانون داخلی و ملی عراق است که تأخیر در تصویب آن بیشتر ناشی از اختلافات درون‌گروهی میان جریانهای سیاسی عراقی بود، نه فشار خارجی. زارعی گفت: «این قانون در پارلمان جدید قطعاً مطرح خواهد شد. برخلاف تصور قبلی که گمان می‌رفت اگر در دوره گذشته از مجلس خارج شود دیگر مجالی برای طرح نداشته باشد، اکنون زمینه برای بررسی و تصویب آن فراهم‌تر شده است؛ زیرا تعداد کرسی‌های جبهه مقاومت از حدود ۳۰ به بیش از ۹۰ کرسی افزایش یافته و این خود پشتوانه سیاسی تازه‌ای برای حرکت قانون حشد محسوب می‌شود.»
زارعی تأکید کرد که آمریکا و برخی هم‌پیمانان منطقه‌ای آن قادر به تحمیل تصمیمات پارلمانی یا انحلال مجلس عراق نخواهند بود. او افزود: «آنها می‌توانند کارشکنی کنند، فضای تهدید بسازند و روند تشکیل دولت را کند کنند، اما اصل فرایند را متوقف نخواهند کرد. اراده مردم عراق امروز پشتوانه ساختار سیاسی کشور است.»
به گفته زارعی، در فضای جدید سیاسی عراق، امکان ترسیم «افق امنیتی آرام و همگرا» فراهم شده است. وی به نقش جریان صدر اشاره کرد و گفت: «اگرچه صدری‌ها عضو رسمی چارچوب هماهنگی شیعی نیستند، اما روابط و رفت‌وآمدهایی با اضلاع مختلف این شورا دارند. آنها خود را از کلیت جریان شیعه جدا نمی‌دانند و عملاً نمی‌توانند تعریف مستقلی داشته باشند، چون سرنوشتشان به سرنوشت جریان شیعی گره خورده است.»
او افزود:«صدری‌ها در این انتخابات یاد گرفته‌اند که کناره‌گیری از روند سیاسی، قدرتشان را افزایش نمی‌دهد بلکه رقبایشان را تقویت می‌کند. بنابراین می‌توان پیش‌بینی کرد در انتخابات‌های آینده حتماً شرکت خواهند کرد.»
به باور زارعی، احتمال بروز تنش یا اقدامات اعتراضی از سوی صدری‌ها در مقطع کنونی بسیار اندک است: «آنها واقعیت فعلی صحنه سیاسی عراق و نتایج انتخابات را پذیرفته‌اند. با وجود آنکه در انتخابات اخیر حضور نداشتند، قرار نیست در دولت آینده نیز حذف شوند. شورای هماهنگی شیعی بر حضور صدریان در کابینه و بدنه مدیریتی دولت اصرار دارد تا انسجام جریان شیعی حفظ شود.»
زارعی تأکید کرد: «جریان صدر، جزئی از کلیت شیعه عراق است و حذف آن نه ممکن است و نه مطلوب. بنابراین در صورت حضور صدری‌ها در دولت، قطعاً از میان چهره‌هایی خواهند بود که قائل به همکاری و مشارکت سازنده‌اند، نه تقابل و تنش.»
نگاه اهل سنت به پارلمان آینده
زارعی در بخش دوم سخنانش به وضعیت اهل سنت پرداخت و دو نکته مهم را مبنای تحلیل خود قرار داد: افزایش مشارکت مردمی و رشد کرسی‌های پارلمانی اهل سنت.
او گفت:«در این انتخابات، میزان مشارکت در مناطق سنی‌نشین نسبت به دوره قبل افزایش چشمگیر داشت و نتیجه آن، افزایش کرسی‌های اهل سنت از ۷۵ به ۷۷ کرسی بود. این آمار نشان می‌دهد که جامعه اهل سنت عراق، هم در سطح نخبگان و هم در سطح توده مردم، به سوی همگرایی و مشارکت سیاسی حرکت کرده است.»
زارعی افزود: «رهبران اهل سنت می‌توانستند راه انفعال و واگرایی را پیش بگیرند یا مردم را به تحریم انتخابات دعوت کنند؛ اما این کار را نکردند. برعکس، با تشویق به حضور در انتخابات، زمینه مشارکت گسترده را فراهم کردند. بنابراین می‌توان گفت امروز اهل سنت عراق در مسیر تعامل و پیگیری خواسته‌های خود در چارچوب قانون و همکاری ملی قرار دارند.»
در پایان، زارعی جمع‌بندی کرد:«آنچه از انتخابات عراق مشاهده شد، نه‌تنها استحکام گفتمان مقاومت در سطح ملی را نشان می‌دهد بلکه بیانگر یک بلوغ سیاسی فراگیر در میان همه اقوام و مذاهب است. مشارکت گسترده شیعه، سنی و کرد، عراق را وارد مرحله‌ای نو از ثبات، واقع‌گرایی و اعتماد ملی کرده است.»
