جو بایدن معاون رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد که نیروهای ترکیه را بعد از پایان مبارزه با داعش از سوریه خارج نخواهد کرد و تا هر زمان که نیاز باشد این نیروها در سوریه حضور خواهند داشت. افزایش تدریجی لحن ترکیه در توضیح اهداف عملیاتی هم به جایی رسید که وزیر دفاع ترکیه اعلام کرد که ارتش این کشور در منطقه‌ای امن باقی خواهد ماند و تا زمانی که گروه‌های ارتش آزاد نتوانند تسلط خود را بر تمام این منطقه به دست بیاورند، از آن عقب‌نشینی نخواهد کرد.
به گزارش کوردپاریز، اوضاع دیگر مربوط به توزیع نفوذ در سوریه بین متحدان واشنگتن می‌شود که رقیب یکدیگر هستند. معارضه مسلحانه در حومه شمالی حلب، کردها و دولت کردها در شرق فرات، ارتش ترکیه در آستانه حلب و در منطقه امن در نوار مرزی بین عفرین و جرابلس که برای مهار کرد ها در این منطقه مسلط شدند. ارتش سوریه نیز در این عرصه حضور دارد و به همراه ایرانی‌ها و روسها در حلب اولین خط تماس مستقیم با “ارتش ناتو ” را تشکیل می‌دهند.
تمامی شاخص‌های موجود مخالفان دولت و ترک‌ها را تشویق می‌کند که پیشنهاد روسیه برای آتش‌بس ۴۸ ساعت در هفته را در حلب رد کنند. استفان دی مستورا میانجی بین‌المللی دیروز جواب مخالفان مسلح را دریافت کرد، وی چاره ای پیش روی خود غیر از استعفا یا انتظار برای ریاست جمهوری هیلاری کلینتون در سال آینده و آغاز دور جدیدی از مذاکرات ژنو ندارد.آمریکایی‌ها و ترک‌ها ترجیح می‌دهند جنگ برای فرسایش روسها و سوری ها ادامه داشته باشد، به همین علت بعد از جرابلس به سمت منبج و الباب و سپس حلب می روند.
موضوع اشغالگری تدریجی آمریکا و ترکیه در حومه شمالی حلب فراتر و دورتر از ایجاد منطقه امن است که بین ترک‌ها و آمریکایی‌ها مورد توافق قرار گرفته است. منطقه عین العرب ۹۰ کیلومتر از عفرین کرد نشین در غرب فاصله دارد و فاصله بین جرابلس تا شهر الباب نیز بالغ بر ۵۰ کیلومتر است. شاید ترک‌ها می‌خواهند در ادامه عملیات خود را به سمت حلب گرایش دهند، آنها به داعش دستور دادند که از شهر جرابلس عقب‌نشینی کرده و نیروهای خود را به همراه گردان های الخلافه که بالغ بر ۵ هزار نفر از نیروهای ویژه هستند، تجمیع کنند.
داعشی ها عملیات خود را از طریق خطوط امدادی ارتش سوریه در خناصر به سمت شهر حلب آغاز کرده و نیروهای خود را برای حمله به فرودگاه کویرس بسیج کرده اند. این فرودگاه منطقه است که چندین یگان از نیروهای ویژه تحت رهبری سهند سهیل النمر در آن مستقر هستند. این نیروها نقش محوری در مقابله با جیش الفتح ترکیه در منطقه آکادمی‌های نظامی ایفا می‌کنند. منطقه آکادمی جایی است که نقطه حساسی در عملیات بستن شکاف الراموسه در جنوب حلب به شمار می رود و نیروهای حزب‌الله لبنان و جمعیت النجباء و سپاه پاسداران ایران نیز در آنجا حضور دارند.
شهر سوری جرابلس بعد از امپراتوری عثمانی مجدداً تحت اشغال مستقیم ترکیه درآمده است. توافق ترکیه و آمریکا برای اشغال جرابلس بعد از سه سال کشمکش بین باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا و رجب طیب اردوغان همتای ترک وی به دست آمده و در نهایت ترک‌ها ارتش خود را به سوریه ارسال کرده اند. البته آمریکایی‌ها می‌خواستند از این نیروهای زمینی بر ضد ارتش سوریه استفاده کرده و شمال این کشور را از دمشق بگیرند تا منطقه امنی را برای گروه‌های مسلح ایجاد کنند که تحت دستور سرویس‌های جاسوسی آمریکا فعالیت می‌کنند.
پنتاگون طرح خود را بار دیگر از طریق عملیات سپر فرات احیا کرده و تمامی بازیگران از میان رقبای ارتش سوریه را تحت چتر پوشش خود گرفته است. کردها و ترک‌ها و داعش و گروه‌های مسلح ضد دولت همگی با اشغالگری ترکیه در شهر جرابلس همراهی می‌کنند. اینها برگه‌های آمریکایی هستند که نقش‌های متفاوتی را در سناریویی که از چند روز پیش با ورود ۱۵ تانک ترکیه تحت پوشش مشترک هوایی آمریکا و ترکیه به اراضی سوریه آغاز شده، ایفا می‌کنند.
ترکیه و دم خروس ادامه وابستگی به آمریکا
ترک‌ها در نشست شورای وزیران خود در ۲۰ آگوست گذشته عبور از مرزهای سوریه و ترکیه از منطقه قرقمیش از محورهای شمالی و غربی را به تصویب رساندند . آنها اخیراً با ایفای نقشی که آمریکایی‌ها سه سال پیش به آنها پیشنهاد داده بودند ، موافقت کرده‌اند. باراک اوباما در آن زمان از ترکیه خواسته بود که در سوریه مداخله نظامی کنند. وی این موضوع را چند ماه پیش در مصاحبه مشهور خود با روزنامه آتلانتیک اعلام کرده است.
پذیرش این پیشنهاد از سوی ترکیه مشروط به همراهی نیروهای آمریکایی با یگان‌های آنها بود. آمریکایی‌ها در آن زمان این موضوع را رد کردند، به همین علت پروژه موقتاً تعطیل شد تا اینکه برگه کردها روی کار آمد. جوزف فوتیل ژنرال آمریکایی و فرمانده منطقه مرکزی وقتی با رجب طیب اردوغان دیدار کرد، مهلت ارائه شده به اَردوغان برای خارج کردن داعش از حومه شمالی حلب بنا به درخواست آمریکایی‌ها به پایان رسیده بود. وی در آن زمان به اَردوغان اعلام کرد که پنتاگون از عملیات کردها در غرب فرات حمایت خواهد کرد، موضوعی که جزو خطوط قرمز ترکیه به شمار می‌رفت.
ترک‌ها معتقد بودند عبور کردها از سمت شرق رود از طریق سد تشرین به سمت منبج تنها برای ایجاد یک رژیم کردی قابل مهار و وابسته به آنکارا در ابعاد اقتصادی و سیاسی صورت نمی‌گیرد. آنها پیش از این چنین رژیم وابسته را در قبال کردستان عراق تجربه کرده بودند، به گونه‌ای که کردستان نفت خود را از طریق بندر جیحان ترکیه به فروش می‌رساند و اموال این منطقه در بانک‌های استانبول قرار دارد، حتی ایستگاه‌های انرژی و شبکه‌های برق کردستان عراق نیز از طریق یک دکمه در استانبول قابل خاموش کردن است.
ابهام و تزلزل در نقشه های متوالی آمریکا برای شمال سوریه
روزنامه السفیر لبنان نوشت: تصمیم آمریکا در حمایت از حزب کارگران کردستان در سوریه و حتی تهیه قایق های انتقال سلاح‌های مبارزان کرد از طریق فرات از دیدگاه ترک‌ها آغازی برای ترسیم حیاط خلوتی جهت حزب کارگران کردستان در سوریه برای افزایش فعالیت‌های مسلحانه آنها در مجتمع‌های مسکونی کردی در جنوب آناتول به شمار می رود که جنگ شهری واقعی از یک سال پیش در آن در جریان است و باعث تخریب گسترده دیار بکر و نصیبین و دهها شهر و روستای کردنشین شده است. ترکیه این موضوع را اشاره به تجزیه خود می‌داند.
در همین راستا ترک‌ها با نیروهای سپر فرات بعد از مدت‌ها ممانعت تسلیم مطالبات آمریکایی‌ها شدند. عملیات کنونی تولید یک تفکر قدیمی از ایجاد منطقه امن بود که ترک ها و آمریکا بر سر آن به تفاهم رسیده‌اند، اما مهم‌تر از آنچه که در میان نیروهای سپر فرات وجود دارد، توافق ترکیه و آمریکا برای ورود به داخل سوریه است، چنانچه این توافق در اوج کشمکش ها و تهدیدهای مطرح شده در رابطه با اختلافات آمریکا و ترکیه به دست آمده است، تحلیل‌هایی که حتی اعتقاد داشتند بعد از انجام کودتای ناکام در ترکیه، آنکارا از محور ناتو به سمت محور ایران و روسیه گرایش پیدا کرده است. این همگرایی در درجه اول به ضرر سوریه است و به‌صورت ویژه کردها از آن متضرر می‌شوند.
جرابلس و کلاهی که سر کردها رفت
کردها بار دیگر حد و مرزهای تکیه کردن بر آمریکایی‌ها و خوار و خفیف شدن متحدان آمریکا در لحظات سرنوشت ساز را آزمودند. معاون رئیس‌جمهور آمریکا به ترک‌ها گفته بود که کردها خروج از منطقه غرب فرات را آغاز کردند. وی تصریح کرد که واشنگتن به کردها اعلام کرده است که در صورتی که از مناطق غربی فرات عقب‌نشینی نکنند ، از حمایت آمریکا برخوردار نخواهند بود.
مقاومت کردها در برابر دیکته‌های آمریکایی‌ها زیاد طول نکشید. ریدور خلیل سخن‌گوی یگان‌های حمایت خلق کرد ها در این رابطه گفته بود نیروهای کرد از غرب فرات تحت فشارهای ترکیه و هر فشار دیگری عقب‌نشینی نخواهند کرد، چرا که خود را صاحبان این مناطق می‌کنند. اما در ادامه بیانیه کرد ها نشان‌دهنده عقب‌نشینی سریع آنها از لحن تند سخنگو بود.
این بیانیه اعلام کرد که نیروهای کرد به زودی به سمت عین العرب عقب‌نشینی خواهند کرد، همین قایق های آمریکایی که پیش از این اسباب عبور آنها از فرات را فراهم کرده بود، بار دیگر آنها را از مناطق شرقی به سمت غرب منتقل خواهد کرد. کردها همچنین اختلالات ساختاری در جنبش قومی خود را متوجه شوند. آنها به این نتیجه رسیدند که مانند گذشته این قدرت را ندارد که پیروزی‌های خود را به دستاوردهای سیاسی برای خود تبدیل کنند.
تعهد جو بایدن در بازگرداندن کردها به شرق فرات دربرابر اَردوغان واضح و مشخص بود. ۴۰۰ نفر برای شهر منبج کشته شدند و این نیروها به سمت عفرین حرکت کردند. آنها این موضوع را حساب نکرده بودند که آمریکایی‌ها کردها را یک برگه می دانند، نه یک متحد برای خود. تنها دولت ترکیه است که متحد قابل اطمینان آمریکایی‌ها است. به این ترتیب جنگنده‌های آمریکایی که پیش از این عملیات زمینی کردها در غرب فرات را پوشش می‌دادند، به حمایت از نیروهای ترک مشغول شدند که مأموریت اعلام شده خود را مبارزه با داعش و حزب کارگران کردستان نامیدند، این در حالی بود که داعش حتی یک گلوله به سمت ارتش ترکیه شلیک نکرد.
شکست کردها در عملیات سپر فرات محدود به نظر می‌رسد ، اما ایده‌ای که آنها برای باقی نگه داشتن نیروهای عربی همراه با خود در منبج اعلام کرده اند، نمی‌تواند جبران شکست های آنها را بکند. آنها بیش از ۱۸۰ روستا را تحت سلطه خود گرفته و به سمت حلب و الباب حرکت کرده بودند . عشایر عربی و ترکمن نیز در صورت عدم عقب‌نشینی کردها و پیشروی ترک ها برای پر کردن خلا ناشی از شکست داعش به جریان های کرد کمک نمی کردند.
این در حالی است که ترکیه این خلأ را با گروه‌های تروریستی تحت مدیریت سرویس‌های جاسوسی خود نظیر «فیلق الشام» ، «استقم کما امرت»، «نورالدین الزنکی»، «لواء السلطان مراد الرابع»، «فرقه الحمزه»، و «احرار الشام» پرکرده است.
سیاست لبه پرتگاه کردها در سوریه و تلاش برای تحمیل رژیم کرد در منطقه مرزی ممتد از ملث ترکیه، عراق و سوریه از منطقه المالکیه در شرق سوریه تا عفرین و چه بسا دریای مدیترانه در غرب باعث شد ارتش ترکیه به همراه پشتیبانی هوایی ارتش آمریکا وارد شمال سوریه شود.
این ماجراجویی فدرالی برای اصلاح معادله سایکس پیکو صورت گرفت، اما تلاشی غیر حساب شده برای تعیین قواعد استراتژیک و ائتلاف‌هایی بود که همه استحکام آن را طی جنگ سرد آزموده بودند. این در حالی است که ارتباط آمریکا با رژیم‌های غیر دولتی تنها با هدف استفاده از آنها در بازی های بین‌المللی صورت می‌گیرد.
کردها با طرح فدرالی خود سعی کردن نوار سوری و عربی را در بلندی های آناتول مسدود کرده، اما تانک‌های ترکیه و نیروهای کلاه قرمز در جرابلس آنها را به پایان طرح خود رساندند. عملیات ترکیه ای سپر فرات احتمالاً پیشروی‌های رژیم کردی به سمت غرب سوریه را متوقف کرده است ، اما پایانی برای پروژه کردها در سوریه نیست، با این وجود یک شهر دیگر سوریه نیز از دو روز پیش تحت اشغال ترکیه قرار گرفت.
این حمله طرح فدرالی کردها را هدف قرار نداده بود، چرا که کردها هیچ نقشی در اطراف حلب ندارند، در سوی دیگر فدرالیته ای که هیچ کس غیر از شوراهای نظامی ساخته شده به دست کردها در تقابل با داعش آنها را تأیید نمی‌کند ، هیچ عمقی ندارد. آنها به این ترتیب تصمیم گرفتند از مرزهای ترکیه دور شوند تا جلوی درگیری با ارتش ترکیه را بگیرد. آنها از حرکت مستقیم از عین العرب به سمت جرابلس واقع در ۳۰ کیلومتری نوار مرزی منصرف شدند و ترجیح دادند از طریق حومه شمالی حلب که منطقه‌ای عربی و مملو از جمعیت است ، به سمت عفرین حرکت کنند. این در حالی است که آنها ارتباطات عشایری قوی در آنجا ندارند و نمی‌تواند این عشایر را به سمت ائتلاف‌های فدرالی خود جذب کنند.
تلاش آمریکا برای درگیر کردن کردها با دولت سوریه
تفاهم آمریکا و ترکیه پروژه کردها در سوریه را به صورت کامل متوقف نکرد، بلکه یک بار دیگر، آن را ترسیم نمود، چرا که کردها از تجدیدنظر در پروژه خود خودداری کرده بودند. به این ترتیب فدرالیته کردها از این پس از شرق فرات فراتر نخواهد بود و باید بپذیرد که رژیمی غیرمرتبط و شکننده با عمق کم و بدون ارتباط با عرصه داخلی ترکیه تشکیل دهد. پروژه کردها بعد از عملیات سپر فرات به پایان نرسیده است، اما کم‌رنگ‌تر شده و فروغ خود را از دست داد. به این ترتیب احتمال بالاتر این است که در صورت احساس ضعف دولت دمشق به سمت استان حسکه حرکت خواهد کرد، این روند آغازی برای باز کردن باب درگیری کردها با دولت سوریه در شرق است، این در حالی است که سیگنال های ورود ترکیه به جرابلس نیز وجود دارد.
چنین پروژه‌ای با مخالفت ملموس ترکیه مواجه نخواهد شد، چرا که کردها همچنان ضعیف باقی مانده و در نواحی تنگ با عرض کمتر از ۵۰ کیلومتر محاصره خواهد شد، آن هم در مناطقی که دشتی و باز هستند و دفاع از آنها در برابر هر نوع حمله زرهی مشکل است. با این وجود درخواست آمریکا برای انزوای کردها در شرق فرات، درخواست برای هماهنگی آنها با ترک ها و مهار پروژه آنها و اطمینان دادن به اَردوغان است. کردها در گذشته از تلاش برای ایجاد هماهنگی با ترک ها دست برنداشته بودند.
در همین راستا صالح محمد مسلم دو سال پیش دوبار به ترکیه سفر کرده بود ، اما ترک ها در نهایت به وعده‌های خود مبنی بر انضمام کردها به ائتلاف یا به رسمیت شناختن حزب اتحاد دموکراتیک به عنوان بخشی از مذاکرات خلف وعده کرده بودند.
گرایش به سمت حسکه باعث نخواهد شد کردها در مدیریت داخلی خود برای فدرالیته عقب‌نشینی کنند، چرا که این احتمال وجود دارد که کردها بخواهند ارتش سوریه را در منطقه القامشلی محاصره کنند.
تبانی با داعش در جرابلس
داعش نیز در سناریوی آمریکایی ترکی ایفای نقش کرد. این جریان یکی از قوی‌ترین شکست‌های خود در تاریخ نظامی اش در سوریه و عراق را تحمل کرد. در گذشته دهها تن از عوامل انتحاری برای جلوگیری از اخراج آنها از این شهر توسط گروه‌های مسلح وارد عمل می‌شدند، اما چهار روز پیش تقریباً بدون مبارزه، شهر را به تیپ چهارم السلطان مراد که زیر نظر سرویس‌های جاسوسی ترکیه اداره می‌شود، تحویل دادند تا محاصره قریب‌الوقوع شهر جرابلس آسان شود. داعش که در گذشته تنها با عوامل انتحاری و بمب گذاری ها فعالیت می‌کرد ، حتی در درگیری های محدودی که پیش آمده بود، هیچ عامل انتحاری را در شهر جرابلس وارد عمل نکرد ، این در حالی بود که این شهر را کانون اصلی حضور خود در شمال حلب می‌دانست.
به همین علت بود که وزارت دفاع ترکیه عنوان کرد که عملیات سپر فرات هیچ تلفاتی را در میان نیروهایی کشور ایجاد نکرد. تنها ۵۰۰ مبارز از میان گروه‌های ضد دولتی در انفجار بمب هایی که مین روب های ترکیه قادر به شناسایی آن نشده بودند، کشته شدند. داعشی ها با نیروهای مهاجم وارد درگیری نشدند و طی چند ساعت ناپدید شدند تا بار دیگر در منطقه الباب در نزدیکی حلب گرد هم آیند.
داعشی ها در حال عقب‌نشینی بیش از ۲۶۰ نفر از حامیان دولت سوریه را به عنوان گروگان با خود بردند تا اشغالگران ترکیه در برابر عقب نشینی آنها مقاومت نکنند. به این ترتیب داعش که هیچ مبارزه‌ای را در جرابلس ترتیب نداده ، خود را در منطقه خناصر برای مبارزه با ارتش سوریه و متحدانش آماده می‌کند. به این ترتیب ملاحظه می‌شود که این گروه در طرح آمریکا برای فرسایش روس ها در حلب وارد شده و می خواهد این اقدام را از طریق تلاش برای قطع مسیرهای امدادی ارتش سوریه در خناصر انجام دهد.
مواضع دمشق
مواضع دمشق به نظر می‌رسد انتظار است. اشغال جرابلس تنها با محکوم کردن از سوی وزارت خارجه سوریه و دعوت از متجاوزان برای هماهنگی با دولت دمشق در مسیر مبارزه با تروریسم همراه بود. دمشق که با اشغالگری مستقیم ترکیه در شهر جرابلس مواجه شده، بنا به درخواست روسیه شکایتی به شورای امنیت ارائه نکرد. احساس رهایی از پروژه فدرالیته کردها همچنان دیپلماسی سوریه را تحت تأثیر خود قرار داده است.
این در حالی است که سوریه بار دیگر بر ادامه درگیری‌ها با دشمنانش تکیه کرده است ، اما در شرایط کنونی ترک‌ها نقش مطلوبی را در پرونده کردها ایفا کرده‌اند. بیانیه ارتش سوریه در رابطه با حزب کارگران کردستان و حملات این حزب به شهر حسکه که چند روز پیش صادر شد را شاید بتوان عامل مشوق ترکیه برای ورود به جرابلس دانست.
دمشق چند روز پیش از آغاز عملیات از طریق روسیه از اقدام نظامی ترکیه مطلع شده بود و احتمالاً از طریق هیئت مشترکی از سرویس‌های امنیتی که طی چند روز آینده به استانبول خواهد رفت، از سایر مراحل این عملیات اطلاع پیدا خواهد کرد. بررسی‌های این هیئت احتمالاً شامل نتایج عملیات مذکور نیز می‌شود. روسها همچنان در این رابطه سکوت کرده اند، این در حالی است که ارتش ناتو خود را به شهر حلب نزدیک می کند، شهری که روس ها برای پایان دادن به درگیری‌های آن و بستن درهای شهر به روی مخالفان مسلح در بخش شرقی ضرب‌الاجل تعیین کرده است. این ضرب الاجل در نیمه سپتامبر آینده به پایان می‌رسد.
ورود ترکیه به این عرصه اوضاع را پیچیده‌تر خواهد کرد ، به ویژه اینکه این موضوع با نظارت آمریکا انجام شده است، این در حالی است که پیش از این آمریکا عربستان و ترکیه را به صورت ویژه از طریق جیش الفتح مأمور ورود در این پرونده کرده بود. به این ترتیب اشغال جرابلس به معنی تقسیم مجدد نقش‌ها در سوریه است.
