پیشنهاد خودمختاری به کردها در سوریه ای متحد از سوی روسیه باعث نگرانی آنکارا از یک اقلیم کردی خودگردان در امتداد مرز ترکیه است که تحت کنترل گروه های وابسته به حزب کارگران کردستان (پ ک ک) باشد.
ممکن است یک بار دیگر تحولات سوریه از کنترل ترکیه خارج شود. در حال حاضر دولت جدید دونالد ترامپ در واشنگتن، آنکارا را ناامید کرده است. حمایت ترامپ از ایجاد مناطق امن در سوریه – ایده ای که برای اولین بار توسط ترکیه مطرح شد- به جای اینکه مورد استقبال ترکیه قرار گیرد رسما باعث نگرانی این کشور شده است. در حال حاضر آنکارا از این مسئله نگران است که این مناطق گامی به سوی اعطای استقلال به کردهای سوریه باشد. مقامات ترکیه به طرز محسوسی درباره این مسئله سکوت کرده اند، آنها می گویند باید پیش از هر گونه اظهار نظری درباره این مسئله، ازمحتوای کامل آن آگاه باشند. در همین حال، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه همچنان منتظر درخواست ترامپ از وی برای بررسی مسئله سوریه و دیگر مسائل منطقه ای است. ترامپ پیش از این غیر از بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، و برخی از رهبران اروپایی با عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، ملک سلمان بن عبدالعزیز آل سعود عربستان و شاهزاده محمد بن زاید آل نهیان از امارات متحده عربی مکالمات تلفنی ای داشته است. قرار است وی روز ۲ فوریه در مراسم سالانه برکفاست پریر ملی، عبدالله دوم پادشاه اردن را ملاقات کند.
مراد یتکین تحلیلگر سیاسی کهنه کار بر عجیب بودن تماس با ملک سلمان، به جای اردوغان- که سال ها خواستار ایجاد منطقه امن در سوریه بوده است- برای حمایت از ایده مناطق امن وی تأکید کرد. یتکین در ستون حریت دیلی نیوز نوشت: “مبارزه با تروریسم یکی از اولویت های مهم ترامپ است. این مسئله خصوصا به این دلیل گیج کننده است که می دانیم وی با نیاز به ایجاد منطقه امن، بدون مشورت با رهبری ترکیه، در سوریه موافق است.”
برنامه های ترامپ برای سوریه تنها نگرانی ترکیه نیست. علی رغم بهبود روابط میان آنکارا و مسکو، برنامه های سیاسی روسیه برای آینده سوریه نیز جای نگرانی اند. مقامات ترکیه در حال بررسی پیش نویس قانون اساسی ای برای سوریه هستند که به وسیله مسکو و در نشست های اخیر آستانه، که به حمایت ترکیه، روسیه و ایران و در تلاش برای ایجاد یک مسیر جدید صلح در سوریه تشکیل شد، تدوین گشت.
پیشنهاد خودمختاری به کردها در سوریه ای متحد از سوی روسیه باعث نگرانی آنکارا از یک اقلیم کردی خودگردان در امتداد مرز ترکیه است که تحت کنترل گروه های وابسته به حزب کارگران کردستان (پ ک ک) باشد. میزبانی مسکو از کردهای حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) در اواخر ماه ژانویه چندان خوشایند آنکارا نبود. ، با این حال، به دلیل وابستگی ترکیه به روابطش با روسیه برای مقابله با روابط رو به وخامتش با غرب، ترکیه رسما به این اقدام مسکو اعتراض نکرد.
ترکیه ادعا می کند که حزب اتحاد دموکراتیک و شاخه نظامی آن، یگانهای مدافع خلق (YPG)، سازمان تروریستی وابسته به حزب غیر قانونی پ ک ک هستند، اما تا کنون نتوانسته کشور دیگری را برای پذیرش این مسئله متقاعد کند. واشنگتن از YPG در مبارزه خود علیه داعش حمایت می کند و هیچ نشانی از تغییر این سیاست در کابینه دولت ترامپ وجود ندارد.
آنکارا همچنین از امکان تلاش مشترک مسکو و واشنگتن در سوریه، که با منافع ترکیه در تضاد باشد، نگران است. محمد اوجاکتان، معاون سابق حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP)، که در حال حاضر برای روزنامه قرار، یادداشت می نویسد، بر این باور است پوتین “با وعده خودمختاری به PYD ” نیات واقعی خود در سوریه را نشان داد. اوجاکتان با تاکید بر اینکه ترامپ ” گروه های مسلح کرد در سوریه را به شدت تحسین می کند،” معتقد است که ” با توجه به تحسین پوتین از سوی ترامپ، بعید نیست که در آینده شاهد تشکیل اتحاد آنها در سوریه باشیم.”
واشنگتن همچنین پیشنهاد کرده است که بایستی کردها در مذاکراتی که به دنبال پایان دادن به بحران سوریه است شرکت کنند. این امر ترکیه را در تقابل با دو قدرت جهانی قرار می دهد که تقریبا کم و بیش در حال ترویج همان مسئله ای هستند که آنکارا آن را به فلسفه وجودی خود تبدیل کرده است.
حمایت روسیه از یک قانون اساسی سکولار برای سوریه، که ظاهرا رژیم اسد خواستار آن است، به منبع بالقوه نگرانی اردوغان و حزب عدالت و توسعه – با توجه به جهت گیری اسلامی آنها- تبدیل شده است. بشار جعفری سفیر سوریه در سازمان ملل پس از مذاکرات آستانه مدعی شد که ترکیه رجوع به سکولاریسم در سوریه را از بیانیه نهایی حذف کرده بود. آنکارا هیچ اظهار نظر رسمی ای درباره این ادعا نکرده است.
در آغاز بحران سوریه، ترکیه انتظار داشت اسد به سرعت سقوط کرده و، با توجه به بافت جمعیتی سوریه، یک دولت منتخب دارای اکثریت سنی و به احتمال زیاد از گروههای وابسته به اخوان المسلمین تشکیل شود. آنکارا مشخصا امیدوار بود با فاصله گرفتن از آن موضع و هماهنگی با مسکو ابتکار عمل را در دست گرفته و سعی کند تا تحولات را در راستای منافع خود هدایت کند. با این حال، به نظر می رسد اتفاقات در جهت مخالف اتفاق می افتند.
مقامات ترکیه می دانند که به احتمال زیاد ایالات متحده نیز از یک قانون اساسی سکولار برای سوریه حمایت خواهد کرد. قانونی که میزانی از خودمختاری را به کردها خواهد بخشید. با این حال، مشکل ترکیه این است که در این معادله از ارتباط ضعیفی برخوردار است و از ظرفیت محدودی برای ارتقاء جایگاه خود در مسئله کردها یا تعیین جایگاه خود در آینده سیاسی سوریه برخوردار است.
کریم هاس متخصص روسی سازمان تحقیقات استراتژیک بین الملل / مرکز مطالعات اوراسیا در آنکارا بر این نکته تاکید کرد. هاس به المانیتور گفت: ” ترکیه در روابط خود با روسیه جایگاه مستحکمی ندارد. (ترکیه) ناچار است در مسئله سوریه پیرو سیاست و خط مشی مسکو باشد. روسیه نمی تواند تحت شرایط کنونی ترکیه را راضی نگه دارد، اما آنکارا نمی تواند بیش از حد صدای (اعتراض) خود را علیه روسیه و ایالات متحده بلند کند.”
برخی اعضای اپوزیسیون سوریه نیز ناامیدی خود را از عملکرد ترکیه در استانه ابراز کرده اند. یکی از اعضای اپوزیسیون به رویترز گفت که ترکیه در مذاکرات آستانه ضعیف عمل کرد و نتوانست از جبهه مخالفان دفاع کند.
با در نظر گرفتن این پس زمینه، آنکارا در حال حاضر نگران این است که مناطق امن مورد نظر ترامپ و پیش نویس قانون اساسی طراحی شده توسط روسیه، در کنار اهدافی دیگر، برای اعطای یک منطقه خودمختار به کردها طراحی شده است. همین مسئله منجر به ابراز اظهارنظرهای خشمگینانه در رسانه های طرفدار دولت ترکیه شده است. با این حال، لازم به ذکر است که ایالات متحده آمریکا بیشتر از روسیه مورد غضب قرار گرفته است.
ابراهیم کاراگول سردبیر روزنامه ینی شفق صراحتا این مسئله را بیان کرد. کاراگول با تاکید بر حمایت واشنگتن از حزب اتحاد دموکراتیک و YPG تاکید کرد “این واقعیت که ترامپ به محض رسیدن به قدرت چنین دستوری را صادر کرده است می تواند با ایجاد “منطقه ترور” (در سوریه) مرتبط باشد.”
بر آنکارا واضح است که هر منطقه امن که حزب اتحاد دموکراتیک در آن حضور داشته باشد تحت حمایت آمریکا خواهد بود و (آمریکا) مانع آن خواهد شد تا ترکیه علیه YPG عملیات انجام دهد. با این وجود نکته قابل توجه این است که اردوغان گفت ارتش ترکیه پس از آزادی شهر الباب در شمال سوریه، در نزدیکی مرز ترکیه، از این شهر فراتر نخواهد رفت. واشنگتن که نگران ایجاد درگیری میان ترکیه و YPG است تاکید نموده که عملیات ارتش ترکیه نبایستی در فاصله بیش از ۲۰ کیلومتری (۱۲ مایل) داخل خاک سوریه، در جنوب ترکیه، صورت گیرد. اردوغان در مسیر سفر به تانزانیا در ۲۷ ژانویه به خبرنگاران گفت: “از این پس ما باید به سرعت عملیات انجام داده و بدون آنکه بیشتر (از این) به سمت جنوب برویم کار را تمام کنیم.”
علی رغم تلفات سنگین و پشتیبانی هوایی گاه به گاه روسیه و ایالات متحده؛ ترکیه و متحدانش هفته هاست تلاش می کنند تا الباب را آزاد کنند. با وجود پیشرفت های گزارش شده توسط ارتش، این شهر هنوز به کنترل نیروهای ترکیه و ارتش آزاد در نیامده است.
پیشتر، اردوغان با تاکید بر اینکه ارتش ترکیه، پس از گرفتن الباب، به سمت منبج حرکت خواهد کرد و نیروهای YPG را از آنجا بیرون خواهد راند آمریکا را به چالش کشیده بود. سخنان اخیر اردوغان – پس از آنکه شرایط از کنترل ترکیه خارج شد- نمونه دیگری از عقب نشینی آنکارا در سوریه است. به نظر می رسد کنار آمدن همزمان با دو ابرقدرت دشوار است.
منبع: المانیتور
نویسنده: سمیح ایدیز
ترجمه: کرد پرس
