په که که له سه ره تا له سه ر بنه مای مارکسیست – لنینیستی دامه زرا به ڵام دواتر و له کرده وه دا له بنه ماکانی لنینیسم دوورکه وته وه و به رێبازی بێ ره حمانه له سه ر رێبازه ی ستالینیزم رۆیشت.

گرووپی په که که و باڵه ئێرانییه که ی (په ژاک) ھێزی تێرۆریستین که له سنوری رۆژئاوای وڵات چالاکن. ھه رچه ند تائێستا شێره پیاوان و پارێزوانانی ئاسایشی سنوره کان گورزی کوشنده ی زۆریان لێ وه شاندوون و ناچاریان کردوون بکێشێنه وه به ڵام رابردووی ئه م گرووپه و وتووێژ له گه ڵ ئه ندامانی گرێدراوی له سه ر رابردووی ھزری و رامان و ئارمانجه کانی ئه ندامانی په که که یارمه تییه کی باشمان له م باره وه ده دات. له ژماره تایبه تی مه شرق که له ژێر نێوی ( په که که  و په ژاک له دیدێکی نێزیکتره وه ) که له رۆژانی نه ورۆز بڵاوکراوه ته وه چاوێکی خشکاندووه به ژێرخانه کانی دامه زراندنی ئه م گرووپه و ھه روه ھا گوێ ده گرین بۆ قسه کانی بڕێک له و ئه ندامه جیابووانه ی گرووپ که چۆن که وتوونه ته داویه وه تا له ده لاقه یه کی نێزیکتره وه راستییه کان و تاوانه کانی ئه م گرووپه و ئه وه ی که بۆته ھۆی به لاڕێدان چووینی ئه م ئه ندامه ھه ڵخه ڵه تێنراوانه .

مێژووی دامه زرانی په که که

له سه ره تای دامه زرانی کۆماری تورکیا له ساڵی ۱۹۲۳ کێشه ی کورد له تورکیا یه کێک له گرنگترین و سه ره کی ترین کێشه کان له گۆڕه پانی سیاسی تورکیادا ھه ژمارده کرێت. دوای داڕمانی ئمپراتوری عوسمانی شورڕشی زۆر و یه ک له دوای یه ک له ناوچه کوردنیشنه کانی تورکیا له رۆژھه ڵات و باشووری رۆژھه ڵات سه ری ھه ڵدا. له وانه  شوڕشی شیخ سه عید پیران له ساڵی ۱۹۲۵ و شوڕشی ئیحسان نوری پاشا له ساڵی ۱۹۳۰ و شوڕشی سه ید رزا درسێمی له ساڵی ۱۹۳۵ جێگه ی ئاماژه ن.

ھه روه ھا به درێژایی ده یه کانی دوای رووخانی ئمپراتوری عوسمانی گرووپ و پارت و رێکخراو تێکۆشه ر و چه پ گه رای زۆر له نێو کورده کان شوڕشیان کرد. کۆمه ڵه ی خۆیبوون و کۆمه ڵه ی سه ربه خۆیی و ئازادی کوردستان و ماڵی کولتووری رۆژھه ڵات و پارتی سوسیالیستی کوردستانی تورکیا و پارتی دمکراتی کوردستان (باڵی بارزانییه کان له تورکیا) و پارتی رزگاری نه ته وه یی کوردستان و … به شێک له و پارت و رێکخراوانه بوون. له نێوانی ده یه ی ھه فتای زائینی دا توندڕه وترین گرووپه کوردیه کانی ھاوچه رخی تورکیا واته پارتی کرێکارانی کوردستان (پ.ک.ک) ھاته گۆڕه پانی خه باته وه .

عه به دۆڵا ئۆجالان و بڕێک له دۆستانی وه ک: که مال پیر و جه میل بایک و مه زڵووم دۆغان و مح مه د خه یری دورموش و حه قی قه رار له گه ڕه کی توزلوچایرله ئه نکه ره  له به رواری ۲۱ ئاداری ۱۹۷۴ یه که مین کۆبوونه وه یان گرت و له وێ بڕیاری دامه زراندنی گرووپێکی شۆڕشگێڕیان دا.

کۆبوونه وه ی دویه میان له گه ڕه کی دیکمه ن Dikmen ی ئه نکه ره به ڕێوه برد و له م کۆبوونه وه یه دا بڕیاریان گرت ئه ندامانی ئه م گرووپه له ئه نکه ره وه بگه ڕێنه وه  بۆ ناوچه کوردنشینه کانی تورکیا و ھه ریه که بڕوات یه کێک له شاره کان و چالاکی سیاسی ئه نجام بده ن. ئه مانه له و ساڵه دا له ناوچه کوردنشینه کانی تورکیا به نێوی ئاپۆچی خه باتیان ده کردن (ئاپۆ نازناوی عه بدۆڵا ئۆجالانه له ناوچه کوردنشینه کان به واتای مام). له ساڵی ۱۹۷۶ یه کمین که سی ئه م گرووپه به نێوی ئایدن گول به ده ستی چه په کانی تورک له شاری درسێم کوژرا.

 ئه ندامانی ئه م گرووپه له ۲۷ نۆڤه مبری ساڵی ۱۹۷۸ له گوندی فیس سه ر به لیجه ی ئامه دی تورکای و به به شداری ۲۳ که س پارتی کرێکارانی کوردستانیان له سه ر بنه مای ھزری مارکسیزم – لنینیزم دامه زراند. له م کۆبوونه وه یه دا ۷ که س وه ک ئه ندامی کۆمیته ی ناوه ندی په که که ھه ڵبژێردران که بریتی بوون له : عه بدۆڵا ئۆجالان و جه میل بایک و شاھین دونمه ز و محه مه ن کاراسونگور و حه قی قه رار و مه زڵووم دوغان و محه مه د خه یری دورموش.

که مال پیر که وه ک نێزیکترین که س به عه بدۆڵا ئۆجالانه وه  ده ناسرا و دوای ئه وه دویه مین سه رکرده ی گرووپ ده ناسرا له ساڵی ۱۹۷۹ له شاری ئه لازیغ له گه ڵ مه زڵووم دوغان و محه مه د خه یری دورموش له لایه ن ھێزه کانی تورکیاوه ده ستگیر کران و ھه نێردران بۆ گرتووخانه . له  ۲۱ ئاداری ۱۹۸۲ (یه که مین رۆژی نه ورۆز) مه زڵووم دوغان خۆی سووتاند و مرن. که مال پیر و محه مه د خه یری دورموش له  ۱۴ ژولای ۱۹۸۲ له گرتووخانه ی ئامه د مانیان له خواردن گرت و دوای ۲ مانگ مردن.

په که که له سه ره تاوه له سه ر بنه مای مارکسیزم – لنینیزم دامه زرا به ڵام ئه م گرووپه دواتر چالاکییه کانی له چوارچێوه ی لنینیزم دوور که وته وه و رێگای توندڕه وانه ی ئستالینزمی گرته به ر.

خاوێن کردن و زه ڵاڵ کردنی گرووپه که له ره خنه گران و دژبه ران و ھه روه ھا سازکردنی ئائینی کاریزماتیک له سه ر بنه مای که سایه تی عه بدۆڵا ئۆجالان و چاودێری پۆلیسیانه به سه رکرده وه ی ئه ندامان و وه رچه رخان له راگه یاندنه کاندا و به کارھێنانیان بۆ خزمه ت کردنی ھزری توندڕه ویانه ی سیاسی و میلیتاریستی و زاڵ بوونی سیستمی دیکتاتۆری و خۆسه پاندن له نموونه به رچاوه کانی ھه نگاونانی ئه م گرووپه له رێگای ئستالینیزم ھه ژمار ده کرێت.

 ساڵانی دواتر زانیاری نھێنی له باره ی کاریگه ر بوونی ده زگای ھه واڵگری تورکیا ( میت) له دامه زراندنی په که که دا بڵاوبووه وه که خۆی دایمه زراندووه . له گه ڵ ده ستپێکردنی شه ڕی ساردی نێوان رۆژھه ڵات و رۆژئاو تورکیا له ده یه ی ۷۰ بووه شوێنی چالاکی خۆێندوارانی زانکۆ که زۆرتر له سه ر بنه مای ھزری کمۆنیستی و لایه نگری له جه مسه ری رۆژھه ڵات ده کرد. له و سه رده مانه که ناوه ندی چالاکییه کان زۆرتر زانکۆه کان بوون تورکیا کێشه ی ئاسایشی به خۆیه وه  بینی. بۆیه میتی تورکیا به ڕاکێشانی که سایه تییه سیاسی و کاریگه ره کان توانی ره وتی کمۆنیستی له م وڵاته به لاڕێدا ببات و شکستی پێ بێنێت.

ئۆجالان له و که سانه بوو که له ساڵی ۱۹۷۴ خۆێندکاری به شی زانسته سیاسییه کانی زانکۆی ئه نکه ره بوو و که سێکی ناسراوی لایه نگری کمۆنیزم بوو و زۆریش توندڕه و بوو که له ژێر چاودێری وردی میت دا بوو.

ره وتی به ھێز و کاریگه ر که پشت په رده ی توندڕه ویه تی و نه ته وه په ره ستی تورک بوو نه یانتوانی ھزری خۆیان زاڵ بکه ن. تێپه ڕبوونی په که که  بۆ نێو خه باتی چه کداری و تێرۆریستی ئه و ھیوا بچووکه ی کوردانی تورکیاش که  مابوو له نێوی برد و په که که به و کرده وه  چه کداران و تۆقێنه رانه ی نه ته نیا ھیوای کورده کانی کرد به نائۆمێدی به ڵکوو ئه م جووڵه ی په که که به ته واوه تی له خزمه ت که مالیست و پان تورکیسته کاندا بوو بۆ ئه وه ی بتوانن به م بیانووه جه وێکی ترسناک له سه ر رێگای ریفۆرم گه رایانه و سڤیلی کورد دابنێن.

ره وتی چه کدارانه  به شێکی دانه بڕاوی په که که یه

په که که له ساڵی ۱۹۸۴ شه ڕی چه کداری ده ست پێکرن. ھه ر له سه ره تاوه  به لاڕێ دانی واتای پاراستنی ره وا له م ده سته واژه یه بۆ په ره پێدانی کرده وه چه کداریه کانی له رای گشتی که ڵکی وه رگرت. فرقه و گرووپه  تێرۆریستییه کان که زۆرتر جه وھه ر و ناوه ڕۆکی ھێرش کردن و شه ڕخوازیان و له خاڵی به رانبه ری پاراستنی ره وادان له سه ده ی ھاوچه رخدا بۆ خۆیان داگرتووه و به لاڕێێاندا بردووه و ئه م واتا پۆزه تیڤه یان له پێناو به رژه وه ندی خۆیان به کار ھێناوه .

پڵنگه کانی تامیل له سری لانکا شوڕشی مارکسیست – لنینیستی فارک له کۆلۆمبیا و گرووپی ناسراوه  به  په که که له م جۆره گرووپانه ن که به به رۆواژی کردنی ئه م ده سته واژه یه و به لاڕێدانی دا تێکۆشاون. ئه م گرووپانه له راستیدا واتای پۆزه تیڤی ئه م ده سته واژه یانه گۆڕیوه و شوڕش به ناره زایه تی ده ربڕین ناودێر ده که ن و شه ڕ و خۆێن رشتنیش نێولێده که ن پاراستنی ره وا. ھه ر وه ک گرووپه توندڕه وکانی وه ک  ئه لقاعده و … به شێوازی جیاواز بۆ خۆیان واتای بۆ ده بیننه وه .

کۆڵه که ی په که که  له سه ر کوشتنی مرۆڤه کان دامه زراوه . لاپه ڕه یه کی فه یسبووکی ھی په که که  له ساڵرۆژی ده ستپێکردنی شه ڕی چه کداری له زاری جه میل بایکه وه ده نووسێ: کاتێ بۆ وڵات (کوردستانی تورکیا) گه ڕاینه وه سواری پاس و ته کسی نه ده بووین و به پێیان ھات و چوومان ده کرد بۆ ئه وه ی پاره کۆ که ینه وه و ته پانچه ی پێ بکڕین و به وه تورکێکی توندڕه و بکۆژین. کاتێک تورکێکمان ده کوشت ئه بووینه خاوه ن ته پانچه ی دوویه م. شوڕشی کوردستانی تورکیا به م جۆره  ده ستی پێکرن.