مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان در شمال عراق و پسرش مسرور هرگز از تاکید مکرر بر عزم خود برای جدایی این منطقه از عراق خسته نشده اند، هر چند که بارها و بارها به آنها یادآوری شده است که جدایی از عراق برای کردها اشتباه و برای اقلیم یک تراژدی خواهد بود.
طی ماه های اخیر و پس از پیشروی های گروه تروریستی دولت اسلامی (داعش) که بخش های وسیعی از خاک عراق را تصرف کرده است، بارزانی و اعضای خانواده اش، که بسیاری از آنها پست های مهم حکومتی را در اختیار دارند، به مبارزه برای تشکیل کردستانی مستقل در عراق را شتاب بخشیده اند.
بارزانی حتی پیشنهاد کرده است که پیش از پایان سال در مورد استقلال و تشکیل کشور رای گیری شود که ظاهرا تلاشی برای اعمال فشار بیشتر بر مخالفان داخلی و منتقدان در کشورهای همسایه و پایتخت های بزرگ جهان است.
هفته گذشته، بارزانی بار دیگر گفتمان جدایی طلبانه خود را تکرار کرد و اعلام کرد که استقلال کردستان از بغداد همچنان “هدف اصلی” او است.
هفته گذشته، مسرور، پسر و جانشین احتمالی وی گفت پس از آنکه شبه نظامیان داعش از شهر های عراق بیرون رانده شدند، عراق باید به سه هویت جداگانه تقسیم شده و هر یک از شیعیان، سنی ها و کردها کشوری داشته باشند.
بارزانی کوچک که سمت رسمی وی ریاست شورای امنیت دولت منطقه ای کردستان است، به رویترز گفت که سیستم فدرال عراق، که کردها پس از سقوط رژیم صدام حسین رئیس جمهور عراق در سال ۲۰۰۳ برای آن جنگیدند، کارآمد نبوده است و اینکه سطح بی اعتمادی میان سه جامعه اصلی عراق چنان بوده است که آنها اکنون نبایستی “زیر یک سقف” باقی بمانند.
کردهای عراق پس از سرنگونی صدام در حمله سال ۲۰۰۳ به رهبری ایالات متحده و به دلیل قدرت گسترده و منافعی که با استفاده از آشفتگی این کشور و افزایش تنش میان شیعه ها و سنی ها از آن بدست آورده اند از یک وضعیت نیمه مستقل برخوردار بوده اند.
کردها علاوه بر داشتن نیروهای مسلح، یعنی پیشمرگه ها، و پرچم، دولت، پارلمان، نمایندگی های خارجی و تیم های ورزشی، نفت خود را مستقل از بغداد صادر می کنند.
کردها از زمان پیشروی داعش در تابستان سال ۲۰۱۴ با در اختیار گرفتن مناطق و منابع نفتی بیشتر در شمال عراق قدرت خود را تحکیم بخشیده و از جنگ دولت بغداد علیه این گروه تروریستی استفاده می کنند.
تشدید شعارهای تجزیه طلبانه توسط دو بارزانی در حالی عنوان می شود که حزب حاکم دموکرات کردستان به رهبری مسعود بارزانی (KDP) در منطقه تحت ریاست بارزانی در اختلاف های با سایر احزاب سیاسی اقلیم به بن بست رسیده است.
بارزانی بیش از دو دهه رهبریت این منطق را بر عهده داشته و از سال ۲۰۰۵ رئیس منطقه کردستان بوده است، پس از پایان یافتن دوره اش حاضر نشد از سمت ریاستش کناره گیری کند.
در ماه اکتبر زمانی که نیچروان بارزانی برادرزاده بارزانی و نخست وزیر اقلیم کردستان به طور ناگهانی وزرای مخالف ناگهان وزرای مخالف را اخراج کرد و نیروهای امنیتی منطقه مانع ورود رئیس پارلمان به ورود اربیل شده و عملا مانع تشکیل جلسه پارلمان شدند تنش ها افزایش یافت.
از آن زمان تاکنون حکومت اقلیم کردستان در بن بست قرار داشته و بارزانی، خانواده و حزب اش کنترل کامل امور سیاسی، اقتصادی، امنیت و نظامی اقلیم را بر عهده گرفته اند.
این تنش پس از نهایی شدن توافق نامه همکاری اتحادیه میهنی کردستان (PUK) و جنبش تغییر (Gorran) در ۱۷ ماه مه و پایان دادن به هفت سال جدایی دو حزب و ایجاد بزرگترین جناح سیاسی کردستان، بیشتر شد.
بر اساس این توافق نامه همکاری دو طرف موافقت کردند تا با هم برای ایجاد “یک نظام پارلمانی» در اقلیم و تغییر سیستم کنونی که به بارزانی قدرت فراگیر می دهد، همکاری کنند.
بر اساس متن این توافق نامه رئیس اقلیم توسط پارلمان انتخاب خواهد شد و نخست وزیر قدرت کامل اجرایی را در دست خواهد داشت. دو طرف همچنین خواستار ” از سرگیری بی قید و شرط ” جلسات پارلمان کردستان شدند.
اتحادیه میهنی و جنبش تغییر در مورد مسئله کلیدی برگزاری همه پرسی در استقلال کردستانتاکید کردند که این مسئله باید به عنوان “مسئله ملی” باقی مانده و پارلمان کردستان در مورد آن تصمیم گیری کند.
آنها همچنین خواستار “یافتن راه حل های مناسب” برای حل مشکلات مهم با دولت بغداد از طریق “گفتگو بر اساس منافع ملی” شدند. این دو حزب اعلام کردند که راه اتحاد آنها برای ملحق شدن دیگر احزاب سیاسی، که مخالف حزب دموکرات کردستان بارزانی هستند، باز است.
اگر این دو حزب سخنان سخت خود علیه حزب دموکرات کردستان را عملی کنند، احتمالا کردستان عراق به سمت دوره ای جدید از بی ثباتی پیش خواهد رفت. در طول مبارزه ملی کردهای عراق، حزب دموکرات کردستان و اتحادیه میهنی کردستان (Gorran گروهی انشعابی از PUK است) بارها و بارها بر سر قدرت در این اقلیم با هم درگیر شده اند.
هزاران نفر از مردم در چندین بار درگیری دو حزب در سال های ۱۹۹۴ و ۱۹۹۷، که با یک توافق صلح به میانجیگری آمریکا به پایان رسید، کشته شدند. پیشمرگه های حزب دموکرات کردستان توانستند در این درگیری ها حزب اتحادیه میهنی را به مقرهای اصلی خود در استان سلیمانیه عقب برانند.
هر چند این دو رقیب اصلی پس از سقوط صدام یک فرمول تقسیم قدرت برای اداره منطقه را ایجاد کردند، اما عدم اعتماد متقابل و کینه همچنان باقی مانده است.
جنگ قدرت با ظهور Gorran و موفقیت آن در بدست آوردن تعداد زیادی از کرسی های پارلمان در انتخابات حکومت اقلیم کردستان در سال های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۳، و تبدیل شدن به دومین قدرت اقلیم عمیق تر شد.
با این قرارداد جدید اکنون وضعیت کردستان بیش از هر زمان دیگری دچار اختلاف و تهدید آمیز شده است.
اکنون اتحادیه میهنی و Gorran خواستار تمرکززدایی قدرت در اقلیم به منظور تضعیف کنترل حزب دموکرات کردستان بر دولت و منابع آن هستند.
رسانه های کردی هفته گذشته گزارش دادند که این دو گروه به حزب دموکرات کردستان اولتیماتوم داده بود تا خواسته های آنها، شامل دادن استقلال به سلیمانیه، پایگاه قدرت آنها و همچنین سهمی از بودجه اقلیم و منابع طبیعی آن را عملی کند.
آنها همچنین خواستار یک توافق امنیتی جدید هستند که به انحصار حزب دموکرات کردستان بر پیشمرگه ها، سرویس های اطلاعاتی و نیروهای امنیتی پایان دهد.
در عین حال، حزب دموکرات کردستان بارزانی از توافق PUK-Gorran انتقاد کرده و آن را ” بر خلاف خدمت به منافع اقلیم کردستان و وحدت آن” دانسته است. این حزب همچنین دو حزب دیگر را به تلاش برای جدا کردن سلیمانیه از اربیل متهم کرده است.
نیچروان بارزانی نخست وزیر اقلیم کردستان که از داعش به عنوان یک مترسک استفاده می کند از این احزاب خواست تا اختلافاتشان را کنار گذاشته و بر پیروزی جنگ علیه این گروه تروریستی تمرکز کنند.
نشانه هایی از تشدید تهدید ها از سوی حزب دموکرات علیه Gorran دیده می شود. این اقدام علیه Gorran سیاست اقلیم را در زمانی که عدم ثبات در این منطقه افزایش یافته است به طور خطرناکی دو قطبی کرده است.
دو هفته پیش، دادگاهی در اربیل، پایتخت اقلیم کردستان، یک حکم دستگیری برای نوشیروان مصطفی رئیس Gorran به اتهام تهدید ماموران خارجی در کردستان که جرمی جدی در حد تروریسم بوده و مجازاتش می تواند مرگ باشد، صادر کرده است.
با توجه به اینکه نظام سیاسی کردستان همچنان از هم می پاشد، احتمال زیادی وجود دارد که وضعیت از درخواست برای تغییرات در سیستم حاکمیتی تا یک درگیری بزرگتر که می تواند تجربه استقلال منطقه را نابود کرده و باعث ورود قدرت های منطقه ای و بین المللی شود، بدتر شود.
حسی روز افزون وجود دارد که استراتژی بارزانی برای کوبیدن بر طبل جدایی کردستان از عراق در خدمت وی قرار داشته و تاکتیکی پوپولیستی برای از سر راه برداشتن مخالفان است.
از نظر بسیاری از تحلیلگران، بارزانی به تنش های جدایی طلبی در کردستان دامن می زند تا با وجود محدودیت های قانونی و قانون اساسی علیه دوره وی همچنان در قدرت باقی بماند.
در حالی که حق تعیین سرنوشت کردستان از حمایت های بخشی از مردم منطقه و احزاب سیاسی اصلی برخوردار است، هنوز هم بسیاری در مورد زمان و تاکتیک های غیر دموکراتیک استفاده شده توسط بارزانی شک و تردید دارند.
هر دو همسایه قدرتمند کردستان عراق، یعنی ایران و ترکیه، به شدت با تشکیل یک دولت مستقل کردی در مرزهایشان مخالف هستند. با توجه به اینکه رسانه ها متعلق به بارزانی گزارش هایی در مورد اپوزیسیون ایران و تبلیغ علیه نظام منتشر می کنند، رابطه بین اربیل و تهران در حال حاضر نیز ضعیف است.
علاوه بر این، برخی از نزدیک ترین متحدان کردهای عراق اخیرا نشان داده اند که آنها دوست ندارند اقلیم کردستان عراق را ترک کند.
هفته گذشته ایالات متحده بر حمایت خود از “یک عراق یکپارچه و متحد ” تاکید کرد.
جان کربی سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به سوال هایی در مورد شعارهای استقلال خواهانه بارزانی گفت:” ما اعتقاد داریم که یک عراق قدرتمند، کثرت گرا، متحد برای منطقه مناسب است.”
منبع: هفته نامه الاهرام
